Логотип Магариф уку
Цитата:

Гаджетлар: бер файданың бер зыяны

Бүгенге IT-технологияләр заманында балалар кечкенәдән телефон, планшет ише нәрсәләргә башы-аягы белән кереп чума. Бәйлелек барлыкка килде, дип зарланучы ата-аналар белән беррәттән, тискәре якларын күр...

Бүгенге IT-технологияләр заманында балалар кечкенәдән телефон, планшет ише нәрсәләргә башы-аягы белән кереп чума. Бәйлелек барлыкка килде, дип зарланучы ата-аналар белән беррәттән, тискәре якларын күрмим, дип, җилкә сикертүче, бу проблемага бармак аша гына караучылар да бар. Заман технологияләренең файдасы күбрәкме, зыянымы? Сүзебез шул хакта.


Данил Сәфәров, журналист


«Безнең малай компьютер белән дус»
Балаларга телефон, планшетлар тоттырмаска, дигән сүз белән килешмим. Улыбыз Сабир инде ике яшьтән үк гаджетларны яхшы гына куллана. Без өйрәтмәгән әйберләрне үзе белеп өйрәнде. Әйтик, берәр мультикны «Youtube»та ачу, теге яки бу автомобильнең фотоларын эзләп табу дисеңме – барын да үзе эшли иде. Укый-яза белмәгән килеш бит бу! Ничек эшли икән бу моны, дип махсус кызыксынып карап торганым бар. Әйтик, «Рено» машинасы фотоларын эзләгәндә «Рнео» дип ялгыш яза. Әмма компьютер роботы аның хатасын төзәтеп, фотоларны табып бирә. Шулай итеп, компьютерда бала интеллекты һәм ясалма интеллект бер-берсе белән аңлашып утыралар.


Хәреф тануга, укырга өйрәнүгә килгәндә, шулай ук компьютер бик яхшы ярдәмче булды. Әле дә ярдәм итә. Минем уйлавымча, алга таба «хайтеклашу» артканнан-арта барачак, шуңа күрә баланы сабый чактан ук югары технологияләргә өйрәтергә кирәк, зур тормышта аңа җиңелрәк булачак.


Дөрес, баланс саклау, арттырып җибәрмәү бик мөһим. Арттырып җибәрсәң, ике зур куркыныч бар: беренчесе – күзгә зыян тия, икенчесе – бәйлелек барлыкка килергә мөмкин. Күзгә зыянын киметү өчен вакытны контрольдә тотарга кирәк. Ә бәйлелек булмасын дисәгез, оффлайн (интернеттан тыш, көндәлек) тормышны кызыклы итү зарур. Урамга алып чыгам, кунакка алып барам, әйдә, берәр уенчыкны сүтеп карыйбыз, дисәң, бәйлелекнең «б» хәрефе дә калмый. Бәйлелекнең тамырында – ата-аналарның ялкаулыгы. Уңайлы бит, планшет тоттырасың да, бала тыныч кына утырып тора. Аның күпме утырганына игътибар итүче юк – тыныч утыра бит. Ә менә бәйлелектән куркып, балага планшет бирмәү – көягә үч итеп тунны ягу белән бер. Нәрсәгә кирәк андый радикаль алымнар? Ни өчен әле җиһазны файдалы микъдарда кулланырга ярамый, ди?


Монда компьютер уеннары турында аерым әйтеп узарга кирәк. Мультфильм, социаль челтәр, фото-фәлән караулар көчле бәйлелек тудырмый. Ә менә уеннар исә, цикллы, дәвамлы булулары белән куркыныч. Ничек инде зур тырышлык белән алты этапны үтәсең дә, җиденчесенә кергәндә планшетны алып куясың ди? Шулай итә-итә компьютер уены колына әвереләсең. Шуны белеп, улыбызга уеннар уйнатмыйбыз. Компьютерда да, планшетта да, смартфонда да бер генә уен да юк безнең.


Рәмзия Галиева, Казанның 397 нче балалар бакчасы тәрбиячесе


«Бала өчен ата-ана җаваплы»
Техник чараларның, ягъни гаджетлар, компьютер һәм смартфоннарның балаларның физик һәм рухи үсешенә тискәре йогынтысы зур, дип саныйм. Беренчедән, бернинди кыенлыксыз, көч куймый, башын эшләтми генә мәгълүмат алу нәтиҗәсендә, балада теге яки бу эшне үз көче белән башкарып чыгу теләге сүнә, ул пассивлаша. Шул рәвешле, баланың ихтыяр көче сына һәм аның «җимешләре» дә озак көттерми. Аның мәктәптә уку теләге бетә, тормышның билгеле бер этапларында яшәү мәгънәсен югалтырга, укудан, башка нәрсәләрдән тәм тапмый башларга да мөмкин. Пассивлык күзләргә дә йогынты ясый: экранга карап утырганда күз мускуллары хәрәкәтләнми бит.


Гаджетлар, интернетта күп утыру сөйләм үсешен дә тоткарлый. Әлеге катастрофик ситуация турында инде бөтен дөнья чаң суга, чит илләрдә үткәрелгән күпьеллык тикшеренүләр балаларның сөйләмендәге проблемаларның алда санап үткән техника чаралары белән бәйле икәнлеген исбатлады. ТВ-тапшырулар караганда, хәтта файдалы компьютер уеннары уйнаганда, баланың игътибары, логик фикерләве тулы көченә эшләми, шулай ук сөйләм телен үстерүгә дә әлеге шөгыльләр әллә ни зур өлеш кертми, ә киресенчә, тоткарлый гына. Бары тик кеше генә баланы сөйләштерә торган көчкә ия тылсымчы ролен үти. Матур сөйләшер өчен артикуляция аппаратының йөздән артык мускулын күнектерергә, өйрәтергә кирәк бит. Ә бу тере кешегә карап, аңа охшатырга тырышып, аңа ияреп эшләгәндә генә ирешеп була торган эш.


Кече яшьтән интернетта утырган, интернетлы телефон кулланган балаларның фантазиясе саега, дигән фикердә мин. Нишләпме?


Дәвамы.

Язмага реакция белдерегез

0

0

0

0

0

Реакция язылган инде

Комментарийлар

Теорема гына түгел бу!

Яхшы мөгаллимнең укучысы үзеннән остарак була, дигән гыйбарә бар. Моңа ышансаң, бүгенге информатика укытучыларыннан да шәбрәк мөгаллимнәр юктыр. Заман техникасын укучылар «су урынына эчә». Бу шартлард...

Яхшы мөгаллимнең укучысы үзеннән остарак була, дигән гыйбарә бар. Моңа ышансаң, бүгенге информатика укытучыларыннан да шәбрәк мөгаллимнәр юктыр. Заман техникасын укучылар «су урынына эчә». Бу шартларда укытучылар аларны нәрсәгә өйрәтергә тиеш? Дәрестә үзләштергән күнекмәләрнең тормышта кирәге чыгамы?


дети перед компом1
«Мин инде моны беләм!»
Физика яки химия дәресендә укучыларның болай дип утыруы икеле, ә менә информатикада – бу бик тә мөмкин күренеш. Балалар заман техникасы белән кызыксына, аны үзлегеннән өйрәнә, шуңа күрә дә кайчак дәрес программасыннан гына түгел, укытучыдан да «алда бара». «Информатика буенча мин укытучыдан күбрәк белә идем, – дип сөйли авыл мәктәбен тәмамлаган Илшат. – Компьютер ватылып китсә дә, берәр программа урнаштырырга кирәк булса да, мине чакырдылар. Укытучының дәрестә өйрәткәннәре минем өчен бик тә гади булып тоела иде. Клавиатура белән «тычкан»ның нәрсә икәнен болай да беләбез бит инде».


Мәктәпне тәмамлагач, Илшат укуын мәгълүмат һәм энергетика системалары юнәлеше буенча дәвам итә. Монда инде үзең өйрәнгән генә аз булуы ачыклана. «Мәктәп белән вуз программасының аермасы – җир белән күк арасы. Гимназия тәмамлап килгән егетләр-кызлар мәгълүмати технологияләр буенча дәресләрдә нидер аңлый иде. Без, гади мәктәп бетергәннәр, мокыт булып утырдык», – ди егет.


Ләкин бөтен кеше дә программист булып бетми, компьютерны энәсеннән җебенә кадәр белү һәр укучыга да кирәкме икән? Илшатның бу турыда да фикере бар: «Информатика укытучысы булсам, укучыларга сайлап алу мөмкинлеге тудырыр идем. Мәгълүмати технологияләр белән ныклап кызыксынучылар программалаштыруны өйрәнсен, – ди ул. – Ә инде белемнәрен башка өлкәдә арттырырга теләүчеләргә әзер программалар белән эш итү күнекмәләре файдалы булыр иде. Әйтик, Word, Excel хәзер һәр оешмада диярлек кулланыла. Эшкә чакыру белдерүләрендә дә, бу программаларны белү мәҗбүри, диелә. Нигә әле аларны мәктәптә үк өйрәтмәскә?! Аннан соң, теләсә кайсы уку йортында контроль эшләр, рефератлар тапшырырга кирәк. Аларны компьютерда җыю таләп ителә. Кыскасы, бу программаларны белми калырга ярамый. Шөкер, мин мәктәптә укыганда өйдә компьютер бар иде. Күп нәрсәне үзлегемнән өйрәндем. Шуңа да дәресләрдә укучыларга киләчәк тормышта файдалы булырдай мәгълүмат бирергә кирәк, дип саныйм».


«Дәреслек кирәк түгел»
Мәктәптә дәресләр генә түгел, имтиханнар да барлыгын онытмыйк! Информатика буенча БДИ тапшырырга теләүчеләр алгоритмнар һәм санау системаларын, мәгълүмат һәм тавышны эшкәртү технологияләрен, мәгълүматны кодлаштыру, программалаштыру «телен» белергә тиеш. Бу фән буенча имтихан тапшыру мәҗбүри түгел түгелен. Шулай да, югары уку йортларында 60 тан артык белгечлеккә керү имтиханнары исемлегендә информатика да бар.


«Дәрестә балаларны нәрсәгә өйрәтергә? Бу турыда мин еш уйланам, – ди Иннополис шәһәре лицеенда информатика укытучы Дмитрий Пехов. – Мәгълүмати технологияләрне аңлатыргамы? Программалаштыруны үзләштерергәме? Әллә инде барысын берьюлы өйрәтергә тырышып караргамы? Эчтәлеге ягыннан берничә елга артта калучы дәреслекләрне файдаланыргамы, юкмы?


Укучылар информатика буенча түбәндәгеләрне белергә тиеш.


Ралинә Гобәева.

Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа

Яңалыклар битенә керегез
БАШКА ЯЗМАЛАР

Ишетми калмагыз

Аудиоязмалар

  • Гильм Камай

  • Җәлилнең якын дусты

  • Ирек Нигъмәти - "Кояш сүнде ул йортта"

  • Ләйлә Минһаҗева - "Милләтебезгә тугры, буыннарга үрнәк шәхес"


ТӘКЪДИМ ИТӘБЕЗ