Тәрбияле бала – йөз аклыгы
Сафиуллина Фәнисә Мотавал кызы,Мөслим районы Мөслим авылы “Миләшкәй ” балалар бакчасының I квалификация категорияле тәрбиячесеИстә, барысы да истә... Әле кайчан гына әнкәй белән җитәкләшеп, мәктәп бу...
Мөслим районы Мөслим авылы “Миләшкәй ” балалар бакчасының I квалификация категорияле тәрбиячесе
Истә, барысы да истә... Әле кайчан гына әнкәй белән җитәкләшеп, мәктәп бусагасын атлап кергән идем. Өстемдә өр-яңа форма күлмәге, очып китәргә торган күбәләкне хәтерләткән ап-ак алъяпкыч, баш очында зур ак бантик, ә күңелдә ап-ак хыяллар...
Беренче сентябрь – Белем бәйрәменең дулкынландыргыч тантанасы –шул чакта ук мәңгелеккә күңелдә уелып калды. Ул вакыттан соң күпме еллар, күпме сулар акты. Ә беренче сентябрь көне минем өчен һаман да иң кадерле бәйрәм көне. Ул көнне бакча балаларының да үзләреннән дә зуррак чәчәк букетлары күтәреп килүләре йөзләрдә елмаю, сөенеч хисләре уята, хезмәткә дәрт, илһам бирә. Шул көн балаларны ныклап бакчага җыя; шул көн тантаналы, истәлекле булып истә кала. Ул көнне күңелләр тула, күздә шатлыклы да, моңсу да яшь бөртекләре җемелди, чөнки инде биш-алты ел бакчада тәрбияләнгән, үскән, ныгыган, үз балаң кебек якынайган балалар бүген мәктәпкә киткән, ә яңалары әле кечкенә, кайберләре әниләре кочагында, я балалар арбасына утырып бакчага килеп ята. Тагын биш-алты ел сизелми дә үтеп китәр, бу балаларның да мәктәпкә китәр вакыты җитәр. Ләкин шул еллар эчендә балаларны тәртипле, акыллы, сәламәт итеп тәрбияләргә, бик күп күнекмәләргә өйрәтергә кирәк. Бу бик җиңел эш түгел.
Хезмәт юлым, сайлаган һөнәрем – балаларга мәктәпкәчә тәрбия бирү. Бу һөнәр – мәктәп белән тыгыз бәйләнгән һөнәр. Шуңа күрә балалар бакчадан мәктәпкә киткәч тә, алар белән очрашып, күрешеп торам. Балалар үзләре бер-ике ел мәктәптән кайтышлый ук бакчага, минем янга кереп, чишенеп, балалар тәрбияләшеп, карашып, бакчада, группада нәрсә үзгәргән, нәрсә үзгәрмәгән шулар белән танышып йөриләр, уенчыклар белән уйныйлар. Үзләре турында сөйлиләр, ничек укулары белән таныштыралар. Алар яхшы укысалар – сөенәсең, уртача, начаррак укысалар көенәсең, бу бала белән аерымрак шөгыльләнәсе калган икән, дип уйлап куясың, чөнки бала тәрбияләүдә тәрбиячегә аеруча зур бурыч йөкләнә. Ул бүген тәрбия һәм белем нигезләре бирү белән бергә, баланы шәхес итеп тәрбияләргә, үз сүзен, үз фикерен курыкмыйча, ачык, аңлаешлы итеп әйтә белергә өйрәтергә, баланы һәртөрле тискәре күренешләрдән дә коткарып калырга тиеш. Шуңа бәйле тәрбиячегә аеруча зур таләпләр куела. Яңа федераль таләпләр буенча без, тәрбиячеләр, баланың индивидуаль үзенчәлекләрен искә алып, анда кызыксынучанлык тәрбияләргә, хисси, иҗади фикерләү сәләтен үстерергә, акыл хезмәте өчен кирәкле шартлар, мохит тудырырга, балага күнекмәләр бирергә, эшкә өйрәтергә тиеш.
Баланы кечкенәдән үк үз туган телендә сөйләшергә, аралашырга өйрәтү бүгенге көннең иң мөһим бурычы булып тора. Үз-үзеңне тоту, аралашу күнекмәләре бирү, әхлак кагыйдәләренә өйрәтү гаиләдә, балалар бакчасында башлана. Балаларга “алай ярамый”, “болай эшләмә” дип өзлексез тукып, кисәтеп тору уңай нәтиҗәләр бирми. Әхлак, әдәплелек тәрбиясе өзлексез, даими алып барылырга тиеш. Гаиләдә нигез итеп салынганнар, балалар бакчасында тагын да үстерелә, камилләштерелә. Яхшыны яманнан, яманны яхшыдан аера белү тәрбиясе кешедә яшьтән үк тәрбияләнә. Халык педагогикасын куллану балаларда әдәплелек, кешелеклелек, мәрхәмәтлелек, гаделлек, тыйнаклык кебек сыйфатлар тәрбияләргә ярдәм итә. Әгәр әти-әниләр дә балаларына кечкенәдән үк халкыбызның әкиятләрен, шигырь-такмакларын өйрәтәләр икән, балаларда үз туган телебезгә, ана теленә мәхәббәт тәрбиялиләр. Татар телендә чыга торган газета-журналларга язылып, аларны балалар белән бергәләп укып бару, нәниләр өчен чыгарылган китаплар белән танышу, телевизордан татарча балалар тапшыруларын бергәләп карау балада үз ана теле белән горурлану, аны ярату сыйфатлары тәрбияли.
Балалар бакчасында дөньяны танып-белү, аралашу күнекмәләре, физик чыныгулар – барсы да уен аша алып барыла. Кечкенә вакытта алынган күнекмәләр нәниләргә тышкы дөнья белән тирәнрәк танышырга ярдәм итә. Уен аша бала белемне дә җиңелрәк үзләштерә, мөстәкыйльлеге дә арта, иҗат мөмкинлекләре ачыла, кыюлыгы да арта. Мин үз эшчәнлегемдә белем бирү бурычының уен формасына зур өстенлек бирәм, чөнки уен барышында яңа белемнәр истә ныграк кала, балаларның кызыксынучанлыгы үсә. Уен – балаларның төрле яклап үсүен тәэмин итә, фикер активлыгын үстерә.
Чын тәрбияче – балаларны үзенә җәлеп итә белә, үзендә җаваплылык тоя, үз-үзен аямыйча эшли, культураны тирәнтен һәм нигезле белә торган намуслы шәхес. Тәрбияче балаларның үзен яратуына, ихтирам итүенә ирешергә тиеш. Моның өчен кирәкле шартлар берничә: ачык күңеллелек, гаделлек, җитдилек, эчкерсезлек, һәрнәрсә белән кызыксынучанлык. Шушы сыйфатларга ия тәрбияче, һичшиксез, балаларда хезмәткә җитди мөнәсәбәт, һәр эшне тырышып башкарырга, яңалыкка омтылыш тәрбияли ала.
Яз көне яңа гына җирдән борын төртеп, шытып килгән уҗым басуын күргәнегез бармы? Язгы җылы кояш нурлары, ләйсән яңгырлары, игенченең оста куллары бу уҗым басуын җиренә җиткереп эшкәртүе, тәрбияләве нәтиҗәсендә басу калкына, нәзек кенә шытымнар ныгая, буйга үсә башлый. Җәйге җылы җилләр искәндә, шушы уҗым басуына карап тору күңелдә канәгатьлек, матурлыкны тою хисләре уята. Ә инде көз җитә башлап, иген басуе алтын төскә кергәндә, күңелдә горурлык хисләре уяна, игенченең тир түгеп, армый-талмый куйган хезмәте алдында баш иясе килә.
Тәрбияче хезмәтен дә мин игенче хезмәте белән тиңләр идем. Әнә шул шытымнар, балаларның – киләчәк буынны дәвам итүчеләрнең – тәүфыйклы, ныклы, сәламәт, авырлыкларга бирешмәүчән, белемле, спорт һәм җыр-бию белән дә кызыксынучан булып үсүе өчен җирлек буларак, балалар бакчасында ук салына. Балаларда бу сыйфатларны тәрбияче күреп алып, аларны үстерә, ныгыта бара. Балалар һәр яклап үсеш алган шәхес буларак формалаштыруда армый-талмый хезмәт куя.
Язмага реакция белдерегез
Вход на сайт
Учыбызда – нәни кошчык
Идиятуллина Маргарита Александровна, Мөслимдәге гимназиянең югары категорияле башлангыч сыйныфлар укытучысыХөрмәтле әти-әниләр! Бүгенге очрашуыбызны уен-күнегү белән башлыйк. Күзләрегезне йомып, кулла...
Мөслимдәге гимназиянең югары категорияле башлангыч сыйныфлар укытучысы
Хөрмәтле әти-әниләр! Бүгенге очрашуыбызны уен-күнегү белән башлыйк. Күзләрегезне йомып, кулларыгызны алга сузыгыз. Сезнең учыгызда – нәни кошчык. Ул әлегә көчкә генә хәлсез аякларында басып тора. Кошчык, аңа кагылган саен, сезнең кулларыгыз җылысына ныграк елыша. Ә кечкенә йөрәге ничек еш-еш тибә! Учыбыздагы кошчыгыбызны онытмыйча, вакытында назыбызны бирә алсак, кошчыгыбыз аякларында ныклап баса башлар, канатлары да ныгыр. Беркөнне учыгыздагы бу кошчык очып та китәр. Нинди кош булыр ул? Башка кошлар белән бергә, күңелле итеп сайрап, кешеләрне шатландырырмы, әллә үзе ялгызы гына агачта моңаеп утырырмы? Нинди кош булуы, әлбәттә, бездән – миннән һәм сездән торачак.
Хөрмәтле әти-әниләр, сүзебез сезгә бик тә кадерле булган газиз балагызны тәрбяләү турында баруын аңладыгыз. Мин башлангыч сыйныф укучысын ярдәмгә, назга мохтаҗ нәни кошчыкка тиңлим. Хәзерге вакытта минем учымда 17 кошчык. Һәрберсенә тигез игътибар, тигез наз кирәк. Мин сезнең ярдәмегезгә мохтаҗ. Сез мине аңлыйсыз. Сезнең миңа карата булган ышанычыгызны, хөрмәтегезне мин сезнең балагыз аша күрәм. Сез минем тәҗрибәле укытучы, әни буларак биргән киңәшләремне, баланы тәрбияләүдә әһәмиятле булуын аңлап, беркайчан да битараф калмыйча, игътибар белән тыңлыйсыз. Бергәләп тырышуыбыз нәтиҗәсендә ирешкән уңышларыбыз турында үземнең фикеремне уртаклашасым, мине аңлавыгыз өчен сезгә рәхмәт әйтәсем килә.
Ата-аналарның белем һәм тәрбия процессында турыдан туры катнашуы – хәзерге Федераль дәүләт белем бирү стандартларының төп таләпләренең берсе. Бала, әти-әни һәм укытучы бергә тырышканда гына, белем һәм тәрбия бирү процессында зур уңышларга ирешеп була. 2 ел вакыт эчендә зур уңышларга ирешкәнбез икән, бу безнең сезнең белән уртак тырышлык нәтиҗәсе. Бүген мин сезнең алда, балагыз II сыйныфны тәмамлаган көннәрдә, шундый нәтиҗә ясыйм. Сез генә түгел, сезнең әти-әниләрегез, ягъни балагызның әби-бабасы да оныгының якты киләчәге өчен борчылуын, тырышуын аңлыйм мин.
Бүген без сезнең белән Җиңү көнен билгеләп үтәргә санаулы гына көннәр калган вакытта очрашабыз. Бөек Ватан сугышы ветераны кызы буларак миңа бик тә якын, бик тә кадерле булган «Җиңү өчен рәхмәт бабама» проектын уңышлы башкаруда зур ярдәмегезне тоям. Бүген мин сезнең алда, шушы проектны яклап, бергәләп эшләгән эшләребезнең нәтиҗәлелеге турында сөенеп чыгыш ясыйм. Үзегезнең шәхси үрнәгегез аша балагызда ветераннарга карата хөрмәт тәрбияли алуыгыз үткәрелгән һәр чарады ачык чагыла. Әтиемә сугыштагы батырлыгы өчен бирелгән медальләрне балаларыгызның нәни куллары белән кат-кат тотып, һәр медальнең ни өчен бирелүе белән кызыксынуларыннан күзләремә яшьләр килде. Ирексездән «Их, шушы вакытта сугыш ветераны, гомерен балалар тәрбияләүгә багышлаган, бик тә тыйнак булган әтием оныкчыгы укый торган хәзерге классым алдында да елмаеп басып торса иде, аның акыллы киңәшләрен ишетсәләр иде» дигән уйлар килеп китте. Бу вакытта, минем уйларымны сизгәндәй, укучыларым да бераз моңсуланып алдылар. Оныгым Сабина классташлары алдында «Бабам белән горурланам» исемле проект эшен дә шушы көнне яклады. Айлар буе сезнең балаларыгыз, үзегез белән бергәләп эшләгән проектларын яклап, бабаларының батырлыклары турында классташларына горурланып сөйләделәр. Балагызның, кечкенә булуына карамастан, сугыш афәтен аңлавы, сугыш ветераннарына карата ихтирамлы булмавы, битараф калмавы – сезнең шәхси үрнәгегез дип аңлыйм. Кечкенә булуларына карамастан, балаларыгызның сугышта катнашкан бабалары истәлегенә «Үлемсез полк»та катнашырга теләк белдерүләренә күңел сөенә. Менә алар бик тиздән, кечкенә куллары белән бабаларының зур портретларын горурланып тотып, Җиңү парадында катнашырлар. Бөек Җиңүнең 70 еллыгына багышлап гимназиябездә үткәрелгән «70 сыерчык оясы» акциясендә дә, әтиләребезнең тырышлыгы белән, иң күп, бөтен таләпләренә туры китереп сыерчык оясы ясаган класс та безнең класс булды. Балагызга шәхси үрнәк күрсәтеп, өлкәннәргә карата үзегезнең ихтирамлы булуыгызга әби-бабайлар өчен «Олыласаң олыны, олылырлар үзеңне» исемле чараны үткәргән вакытта тагын бер кат инандым. Бигрәк тә әтиләрнең зур ярдәмен тойдым. Татарстанның төрле җирләреннән баласының кадерле әбисен, бабасын барып алып, аларны җитәкләп класска алып кергән һәр әти кешенең елмаюлы йөзе бүген дә күз алдымда. Безнең класс әтиләренең 100% ата-аналар җыелышларына йөрүләре дә аларның баласы язмышы өчен бик җаваплы булуын күрсәтә. «Әтиләрне мәктәпкә китертеп булмый» дигән сүзләр безнең класс әтиләре адресына әйтелми. Хәзерге заман белем бирү стандартлары таләбен аңлап, тәрбия чараларында гына түгел, ә бала белән әти-әни өчен өйгә бирелгән иҗади эшләрне, бигрәк тә эзләнүләр таләп иткән проект эшләрен, бергәләп һәм теләп башкаруыгыз балага зур өметләр баглавыгыз, аны камилләштерүгә омтылуыгызны күрсәтә. Баланың дәрестән тыш эшчәнлеген дөрес итеп оештыруда булышып, бүген сез аның нәтиҗәсен күрәсез: һәр бала суда балыктай оста итеп йөзәргә өйрәнгән. 4-5 дәрес парта арасында утырганнан соң, йөзүнең бала сәламәтлеге өчен нинди файдалы булуын яхшы аңлыйсыздыр. Балагызның, II сыйныфта гына укуына карамастан, зона йөзү ярышларында катнашып, алдынгы урыннар алып кайтуында да сезнең тырышлыгыгыз бик зур икәнен аңлыйм.
Хөрмәтле әти–әниләр! Мин сезнең балаларыгыз, сезнең үзегез белән чиксез горурланам. Баланы камилләштерү, аңа киләчәктә үз урынын табуда булышу өчен, без сезнең белән, заман таләп иткәнчә, бергә атлыйбыз, тырышабыз. Шулай эшләгәндә генә, безнең кошчыгыбыз ныгыр. Көннәрдән беркөнне кошчыгыбыз кошка әверелеп очып китәр һәм, һичшиксез, үз урынын табар, тирә-якны ямьләндереп, безне сөендереп сайрап торыр. Мин моңа ышанам, чөнки сез, хөрмәтле әти-әниләр, кулыгызда – уч төбегездә – кошчык барлыгын онытмыйча, бөтен игътибарыгызны аңа биреп, аның өчен яшисез. Киләчәгегез якты булсын өчен, учыгыздагы кошчыкка вакытында наз, игътибар кирәклеген беркайчан да онытмагыз. Сезнең һәрберегез, хөрмәтле әти-әниләр, якты киләчәккә лаек.
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Яңалыклар битенә керегез
Комментарийлар