«Рәсемле сүзләр» – «Рисунки в словах»
Обучение детей татарскому языку в детском саду – одна из самых актуальных проблем дошкольного образования Татарстана. Хорошее владение татарским языком как средством общения – веление сегодняшнего дня: оно необходимо не только для успешной учебы в дальнейшем, но и для интеллектуального и духовно-нравственного становления дошкольников.
Айсылу ЛОТФУЛЛИНА,
воспитатель татарского языка,
высшей квалификационной категории
школы № 41 города Казани
Полный доступ к уроку можете посмотреть по ссылке
Обучение детей татарскому языку в детском саду – одна из самых актуальных проблем дошкольного образования Татарстана. Хорошее владение татарским языком как средством общения – веление сегодняшнего дня: оно необходимо не только для успешной учебы в дальнейшем, но и для интеллектуального и духовно-нравственного становления дошкольников.
В настоящее время в детских садах успешно реализуется учебно-методический комплект обучения детей дошкольного возраста двум государственным языкам. Но данная работа не всегда дает эффективные результаты.
Одна из проблем современного подрастающего поколения – клиповое мышление, которое создает значительные препятствия в освоении детьми татарского языка.
Преодолеть это препятствие позволяет метод наглядного моделирования. Данный метод впервые был разработан Даниилом Борисовичом Элькониным и Леонидом Абрамовичем Венгером.
Наглядное моделирование – это воспроизведение существенных свойств изучаемого объекта, создание его заместителя и работа с ним.
В качестве условных заместителей могут выступать:
• геометрические фигуры;
• символические изображения предметов;
• опорные картинки;
• предметно-схематичные планы и условные обозначения.
На основе данного метода составлено авторское методическое пособие «Рәсемле сүзләр» («Слова в картинках»), которое предназначено для детей 4–7 лет.
В пособии представлен наглядный материал для развития как диалогической, так и монологической речи. Данная разработка содержит в себе все темы реализуемого в Республике Татарстан учебно-методического комплекта «Татарча сөйләшәбез» («Говорим по-татарски»).
Пособие может использоваться в образовательной, самостоятельной детской и игровой деятельности. Содержание можно пополнять и усложнять в соответствии от темы занятий.
Цель: развитие связной татарской речи у детей дошкольного возраста посредством дидактического комплекта «Рәсемле сүзләр» (в рамках учебно-методических комплектов «Татарча сөйләшәбез» – «Говорим по-татарски»).
Задачи:
1. Развивать навыки составления диалогической и монологической речи на татарском языке.
2. Формировать понятийное и творческое мышление.
3. Вызывать интерес и мотивацию к изучению татарского языка.
Основная часть
Пособие состоит из 3-х речевых ступеней.
I ступень – «КАРТИНКА – СЛОВО»
Игры и упражнения 1 ступени направлены на кодирование и декодирование информации. Совместно с детьми отбираются нужные картинки и пиктограммы для дальнейшего составления монологов и диалогов.
| Исәнмесез! – Здравствуйте! | Хәлләр ничек? Әйбәт! – Как дела? Отлично!
| Сау булыгыз! – До свидания! | Бирегез әле! – Дайте, пожалуйста! | Мә (-гез)! – Возьмите! |
|
|
|
|
|
|
| Рәхмәт! – Спасибо! | Тәмле – Вкусно | Яратам – Люблю | Утырыгыз! – Садитесь! | |
|
|
|
|
|
|
| Это | Матур – Красивый | Бара – Идет | Чиста – Чистый | Акыллы – Умный |
|
|
|
|
|
|
| Көчле – Сильный | Тату – Дружный | Ничә яшь? – Сколько лет | Төс – Цвет | Файдалы – Полезный |
|
|
|
|
|
|
II ступень – «МОДЕЛИ – АЛГОРИТМЫ»
Именно здесь происходит основная речевая деятельность.
Все картинки имеют значения. Из выбранных мнемокартин собираются модели-алгоритмы для составления монологов и диалогов.
Модели-алгоритмы для детей средней группы
| Тема Монолог/диалог | План ответа | Модель – алгоритм |
| «Хайваннар» – «Животные» монолог | Бу песи. Песи кечкенә, матур. Песи сөт ярата.
Бу куян. Куян зур, матур. Куян кишер, кәбестә ярата.
Бу аю. Аю кечкенә, матур. Аю алма ярата. |
|
| «Уенчыклар кибетендә» – «В магазине игрушек» диалог | Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә туп бир әле. Мә ике кечкенә туп. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Яхшы. Дүрт зур машина бир әле. Мә дүрт зур машина. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
| «Җиләк-җимешләр» – «Фрукты» монолог | Бу алма. Алма яшел, файдалы, тәмле, кечкенә. Мин алма яратам.
Бу банан. Банан сары, файдалы, тәмле, зур. Мин банан яратам.
Бу гранат. Гранат кызыл, файдалы, тәмле, зур. Мин гранат яратам. |
|
| «Җиләк-җимешләр кибетендә» – «В магазине фруктов» диалог | Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Яхшы. Өч зур алма бир әле. Мә өч зур алма. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә киви бир әле. Мә ике кечкенә киви. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Яхшы. Бер зур груша бир әле. Мә өч зур груша. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
| «Гаилә» – «Семья» монолог | Бу әни. Әни әйбәт матур. Әни алма ярата.
Бу әти. Әти әйбәт көчле. Әти виноград ярата.
Бу әби. Әби әйбәт матур. Әби гранат ярата. |
|
| «Гаилә» – «Семья» монолог | Бабай әйбәт, көчле, акыллы.
Әби әйбәт, матур, акыллы.
Әти әйбәт, көчле, акыллы. |
|
| «Тату гаилә» – «Дружная семья» монолог | Бабай әйбәт, көчле, акыллы.
Әби әйбәт, матур, акыллы. Әти әйбәт, көчле, акыллы.
Бу тату гаилә. |
|
| «Чакыр, сыйла» – «Позови, угости» диалог | Алсу, кил монда. Утыр. Алсу, мә ботка аша, мә чәй эч. Рәхмәт. Ботка тәмле, чәй тәмле.
Акбай, кил монда. Утыр. Акбай, мә аш аша, мә сөт эч. Рәхмәт. Аш тәмле, сөт тәмле.
Марат, кил монда. Утыр. Марат, мә алма аша, мә сок эч. Рәхмәт. Алма тәмле, сок тәмле. |
|
Модели-алгоритмы для детей старшей группы
| Тема Диалог/монолог | План ответа | Модель-алгоритм |
| «Яшелчәләр» – «Овощи» монолог | Бу кәбестә. Кәбестә яшел файдалы тәмле зур. Мин кәбестә яратам.
Бу помидор. Помидор кызыл файдалы тәмле кечкенә. Мин помидор яратам.
Бу кишер. Кишер кызыл-сары файдалы тәмле зур. Мин кишер яратам. |
|
| «Яшелчәләр кибетендә» – «В овощном магазине» диалог | Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Алты зур суган бир әле. Мә алты зур суган. Рәхмәт. Сау булыгыз–сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Бер зур кишер бир әле. Мә бер зур кишер. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Җиде кечкенә бәрәңге бир әле. Мә җиде кечкенә бәрәңге. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
| «Җиләк-җимешләр кибетендә» – «В магазине фруктов» диалог
| Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Алма бир әле. Ничә алма? Ике алма. Мә ике алма. Рәхмәт. Сау булыгыз–сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Киви бир әле. Ничә киви? Бер киви. Мә бер киви. Рәхмәт. Сау булыгыз–сау булыгыз! Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Банан бир әле. Ничә банан? Өч банан. Мә өч банан. Рәхмәт. Сау булыгыз–сау булыгыз! |
|
| «Киемнәр» – «Одежда» монолог | Бу күлмәк. Күлмәк кызыл кечкенә матур чиста. Курчак, мә күлмәк ки.
Бу чалбар. Чалбар зәңгәр зур матур чиста. Курчак, мә чалбар ки.
Бу күлмәк. Күлмәк яшел зур матур чиста. Курчак, мә күлмәк ки. |
|
| «Киемнәр кибетендә» – «В магазине одежды» диалог | Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Дүрт зур күлмәк бир әле. Мә дүрт зур күлмәк. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә күлмәк бир әле. Мә ике кечкенә күлмәк. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Өч зур чалбар бир әле. Мә өч зур чалбар. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
| «Йорт җиһазлары» – «Мебель» монолог | Бу өстәл. Өстәл кызыл зур матур.
Бу урындык. Урындык сары кечкенә матур.
Бу карават. Карават зәңгәр зур матур. |
|
| «Йорт җиһазлары кибетендә» – «В мебельном магазине» диалог | Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Өч зур өстәл бир әле. Мә өч зур өстәл. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә урындык бир әле. Мә ике кечкенә урындык. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Бер зур карават бир әле. Мә бер зур карават. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
| «Савыт-саба» – «Посуда» монолог | Бу чынаяк. Чынаяк кызыл кечкенә чиста.
Бу тәлинкә. Тәлинкә сары зур чиста.
Бу кашык. Кашык яшел зур чиста. |
|
| «Савыт-саба кибетендә» – «В магазине посуды» диалог | Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Бер зур чынаяк бир әле. Мә бер зур чынаяк. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә кашык бир әле. Мә ике кечкенә кашык. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Өч зур тәлинкә бир әле. Мә өч зур тәлинкә. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
| «Ашамлыклар кибетендә» – «В продуктовом магазине» диалог | Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Нәрсә кирәк? Ипи кирәк. Ничә ипи? Бер ипи. Мә бер ипи. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Нәрсә кирәк? Сөт кирәк. Ничә сөт? Ике сөт. Мә ике сөт. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Нәрсә кирәк? Чәй кирәк. Ничә чәй? Өч чәй. Мә өч чәй. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
Модели-алгоритмы для детей подготовительной к школе группы
| Тема Диалог/монолог | План ответа | Модель-алгоритм |
| «Кафе» монолог | Бу кафе. Кафе зур матур чиста. Мин кафега барам. |
|
| «Кафеда» – «В кафе» диалог | Исәнмесез – исәнемесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Нәрсә кирәк? Өчпочмак кирәк. Мә өчпочмак. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз.
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Яхшы. Нәрсә кирәк? Чәк-чәк кирәк. Мә чәк-чәк. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз.
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Нәрсә кирәк? Бәрәңге-фри кирәк. Мә бәрәңге-фри. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз. |
|
| «Кибет» – «Магазин» монолог | Бу кибет. Кибет зур матур чиста. Мин кибеткә барам. |
|
| «Яшелчәләр һәм җиләк-җимешләр кибетендә» – «В магазине овощей и фруктов» диалог | Исәнмесез – исәнмесез. Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике зур банан бир әле. Мә ике зур банан. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз.
Исәнмесез – исәнмесез. Хәлләр ничек? Әйбәт. Өч кечкенә кишер бир әле. Мә өч кечкенә кишер. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз. | |
| «Канцелярия кирәк-яраклары» – «Канцелярские товары» монолог | Бу китап. Китап зур матур. Портфельда китап бар.
Бу дәфтәр. Дәфтәр зур матур. Портфельда дәфтәр бар.
Бу бозгыч. Бозгыч кечкенә матур. Портфельда бозгыч бар. | |
| «Канцелярия кирәк-яраклары кибетендә» – «В магазине канцелярских товаров» диалог | Исәнмесез – исәнмесез. Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә дәфтәр бир әле. Мә ике кечкенә дәфтәр. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз.
Исәнмесез – исәнмесез. Хәлләр ничек? Әйбәт. Бер зур китап бир әле. Мә бер зур китап. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз.
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Биш зур бозгыч бир әле. Мә биш зур бозгыч. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! | |
| «Балалар бакчасы» – «Детский сад» монолог | Бу бакча. Бакча зур матур чиста. Мин бакчага барам. Мин бакчаны яратам. | |
| «Мәктәп» – «Школа» монолог | Бу мәктәп. Мәктәп зур матур чиста. Мин мәктәпкә барам. Мин мәктәпне яратам. | |
| «Мин» – «Я» монолог | Мин малай Ваня. Мин матур әйбәт акыллы. Миңа алты яшь. Мин манго, авокадо яратам.
Мин кыз Катя. Мин матур әйбәт акыллы. Миңа алты яшь. Мин алма, виноград яратам.
Мин малай Марат. Мин матур әйбәт акыллы. Миңа биш яшь. Мин кыяр, помидор яратам. | |
| «Интервью» диалог | Исәнмесез. Мин корреспондент. Син кем? Мин малай Артур. Син нинди? Мин матур әйбәт акыллы көчле. Сиңа ничә яшь? Миңа алты яшь. Син нишлисең? Мин рәсем ясыйм, китап укыйм. Син нәрсә яратасың? Мин кишер, авокадо яратам. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз. |
III ступень – «АЛГОРИТМ – ПРОПУСК»
«Белмәмеш» алымы –
прием «Незнайка»
Здесь начинается самое интересное. Вместо подсказок-картинок появляется «Незнайка», который ничего не знает и задает множество вопросов.
Для детей – это любимый персонаж, а для меня – это эффективный прием, с помощью которого я минимализирую картинки. В результате развивается творческое и понятийное мышление, а главное – речь.
Работа планомерная, от простого к сложному, от обогащения словарного запаса до составления монологов и диалогов на татарском языке.
Модели-алгоритмы с «Незнайкой»
| Тема Диалог/монолог | План ответа | Модель-алгоритм |
| «Хайваннар» – «Животные» монолог | Бу песи. Песи кечкенә матур. Песи нәрсә ярата?
Бу куян. Куян зур матур. Куян нәрсә ярата?
Бу аю. Аю кечкенә матур. Аю нәрсә ярата? |
|
| «Тату гаилә» – «Дружная семья» монолог | Бабай әйбәт, көчле, акыллы.
Әби әйбәт, матур, акыллы.
Әти әйбәт, көчле, акыллы.
Бу нинди гаилә? |
|
| «Йорт җиһазлары» – «Мебель» монолог | Бу өстәл. Өстәл кызыл зур. Өстәл тагын нинди?
Бу урындык. Урындык сары кечкенә. Урындык тагын нинди?
Бу карават. Карават зәңгәр зур. Карават тагын нинди? |
|
| «Канцелярия кирәк-яраклары» – «Канцелярские товары» монолог | Бу китап. Китап зур матур. Портфельда нәрсә бар?
Бу дәфтәр. Дәфтәр зур матур. Портфельда нәрсә бар?
Бу бозгыч. Бозгыч кечкенә матур. Портфельда нәрсә бар? |
|
| «Кафе» монолог | Бу кафе. Кафе зур матур. Кафе тагын нинди? Мин кафега барам. |
|
| «Балалар бакчасы» – «Детский сад» монолог | Бу бакча. Бакча зур матур чиста. Бакча тагын нинди? Мин бакчаны яратам. |
|
| «Интервью» диалог | Исәнмесез. Мин корреспондент. Син кем? Мин малай Артур. Син нинди? Мин матур әйбәт акыллы көчле. Сиңа ничә яшь? Миңа алты яшь. Син нишлисең? Мин рәсем ясыйм, китап укыйм. Син нәрсә яратасың? Мин кишер, авокадо яратам. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз. |
|
Заключение
Достоинство методического пособия «Рәсемле сүзләр» – «Рисунки в словах» в том, что он:
1. Соответствует возрастным особенностям детей.
2. Модели-алгоритмы яркие и простые для понимания.
3. Пособие было разработано в рамках УМК «Татарча сөйләшәбез» – «Говорим по-татарски» и включает в себя практически все его темы.
4. Дидактический материал разработан для 3-х возрастных групп: средней, старшей и подготовительной к школе групп.
5. Пособие нацелено на развитие связной речи детей.
Несмотря на то, что методическое пособие ввели в работу недавно, уже есть положительная динамика.
В ходе применения наглядных моделей-алгоритмов дети:
1. Грамотно составляют высказывания.
2. Лучше запоминают лексику по теме.
3. Хорошо запоминают и используют в самостоятельной речи.
4. Правильно задают вопросы и отвечают на них.
5. Легко сочиняют короткие описательные рассказы про предметы, животные, игрушки и т. п.
Язмага реакция белдерегез
Вход на сайт
РЕКОМЕНДУЕМ
Комментарийлар