Авыл мөгаллиме – яшәеш сакчысы!
Мәйсәрә Фаис кызы ХӘБИРОВА,Актаныш районы Теләкәй төп гомуми белем бирү мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы. Эш стажы – 26 ел.Мәктәп бусагасыннан укучы буларак атлап чыгуыма да өч дистә еллар...
Актаныш районы Теләкәй төп гомуми белем бирү мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы. Эш стажы – 26 ел.
Мәктәп бусагасыннан укучы буларак атлап чыгуыма да өч дистә еллар. Күңелле истәлекләре белән мәктәп еллары еш искә төшә. Ул заманга хас стильле костюм – чалбар кигән малайлар (Зәңгәр төстә, җитмәсә, сәдәфләре алюминий иде.); бантиклы, ак алъяпкычлы кызлар – классташлар сагындыра. Безнең балачак шушы бинада качып ятадыр сыман... Тик мәктәбемдә яңгыраган шат авазлар, кыңгырау тавышлары балачагымны искә төшерерүче яңа буыннарныкы шул. Үзебез тәрбияләгән, укыткан яшь буын! Инде аларның да мәктәп еллары тарих сәхифәләренә күчә бара.
Казан дәүләт университетын тәмамлауга, яхшы урыннарда яшәү, эшләү хыялларына бирелмичә, үземне шәхес итеп формалаштырган укытучыларым янына эшкә кайттым. Туган төбәгемдә яшәвемне дәвам итәм. Балаларга татар теле һәм әдәбияты дәресләрен укытам. Башка фәннәр кебек үк ана теле укытуның да авырлыгы, җитдилеге бар. Ана теле дәресләрен бала көтеп алырлык итеп оештыру җиңел генә бирелми. Компьютер заманынында яшәгән буынга кара такта һәм акбур белән генә дәрес күрсәтеп, әллә ни отып та булмый. (Шәхсән фикеремчә, акбур, кара такта укытуда төп әсбап ул!) Шулай булгач, укыту системасына килеп кергән яңалыкларны үзләштерү төп максатларның чираттагысына әверелә.
Акыллы, белемле, авырлыкларга бирешмәгән; уңыш арты уңышлар килгәндә, кешелек сыйфатларын саклаган; проблемалар каршында югалып калмаган мөстәкыйль фикерле, заманга ярашлы кешеләр тәрбияләү процессында авыл укытучысының ролен күзаллыйк. Яшәү урыны буенча үзем дә а в ы л у к ы т у ч ы с ы! Уку – укыту эшчәнлегебез закон нигезендә расланган программалар буенча башкарыла. Авылныкымы, шәһәрнекеме укытучы - иң беренче чиратта белем бирүче. Ә белем бирүгә методикалар, технологияләр, кулланыр өчен җиһаз - әсбаплар, кыскасы, мөмкинлекләр җитәрлек. Интернеттан иркен файлана алган кеше - бүген заман белән атлаучы.
Хәзерге җәмгыятьтә авыл укытучысы булу җиңелләрдән түгел. Шәһәрдә яшәүче коллегалардан аермалы буларак, укытучының бөтен барлыгы авыл кешеләре күз алдында. Гаиләнең татулыгы, эшчәнлеге; ихатаның төзеклеге, чисталыгы; туганнар белән аралашуның ихласлыгы; кешеләргә яхшы мөнәсәбәт һәм башкалар укытучыга бәя бирә. Тәртип бусагадан башлана, диләр. Шушы гыйбарәне онытмый, укытучы башлап һәр яктан үзе үрнәк булырга омтыла. Менә шуларга игътибарлы булганда, әйткән сүз үтемле, белем – тәрбия юнәлешендәге эшчәнлек дөрес булачак.
Авыл мәгарифе өлкәсен сайлаучы буларак, фикерләрем белән уртаклашам. Һәр ата – ана мәктәпкә баласын яхшы ниятләр белән бирә. Безнең бурыч - аларга белем бирү. Алга куйган максатым – һәр баланы, мөмкинлегеннән чыгып, дәүләт стандарты таләбен үзләштерерлек итү. Мәктәптән чыгып киткәндә, укыдык без мәдрәсәдә, аңламадык бернәрсә дә, дип әйтерлек булмасын. Алган белемне укучы тормышта, яхшы максатта, файдалана белергә тиеш. Г.Ибраһимов тарафыннан әйтелгән: “ Күп белүгә караганда да, аз белдереп, эзләнү орлыгын салу һәм эзләгәнен үзе табарга юллар күрсәтү – мөгаллим бирә ала торган хезмәтләрнең иң кадерлесе, иң зурысыдыр,” – дигән сүзләр бүгенге мәгарифтә дә асылын югалтмады.
Ә икенче максат - иҗади фикерле балалар тәрбияләү. Ягъни укучы дәреслек белән генә чикләнми, үз фикерен әйтә ала, үзенчә нәтиҗә чыгара. Дәүләт стандартының бу таләбе укучыны мөстәкыйльлеккә өйрәтә. Шушы ике таләп үзләштерелгәннән соң, укучы тагын да җанлана, фәндә яңа төр эшләргә тартыла. Республика күләм конкурслар, олимпиадалар, иҗади фестивальләрдә катнашырлык көч таба һәм нәтиҗәләре белән сөендерә.
Белем бирүдә альтернатив дәреслекләр авторы А.Г.Яхинның Һәм Ә. З. Рәхимовның иҗади үсеш технологиясенә нигезләнәбез. Шулай ук халык педагогикасын тирәнтен аңлаган, җирле компонентларны үз эшендә даими кулланган авыл мөгаллиме – мәгариф сакчысы ул! Укыту белән генә чикләнмичә, бар күңелен биреп, авыл яшәешендә төп урынны да тотучы. Рухи дөньяны, милли горурлыкны, әхлакны саклаучы; үткән белән бүгенге арасындагы бәйләнешне өзмәүче. Әйе, санап киткәннәрдә авыл мөгаллименең аяусыз тырыш хезмәте ята. Ел буе укыттым, арыдым, дими. Һәр бирелгән әмерне, җиренә җиткереп, үтәргә өйрәнгән ул укытучы. Бер генә һөнәр иясе дә, укытучы шикелле, түләүсез хезмәткә алынмый. Укытучыны тормыш һәм безнең илнең законнары “эш аты”на әйләндергән. Эш атына да йөкне һаман саен күбрәк өяләр бит. Безгә дә шулай... Бәйрәм җитсә, син сәхнәгә чыгарга тиеш, чөнки халыкка хезмәт күрсәтәсең бар. Отпускада юл буен чабарга, яфрак – пиннек әзерләргә кирәк. Август җитсә, мәктәбеңне әзерлә. Ремонт өчен акча каралмаган, үз көнен үзе күреп яшәргә өйрәнгән мәктәпнең бу юнәлештәге хезмәтендә дә укытучы төп фигура: ышкый –ышкый юа, кыра, буйый һ.б.
Физик эшне дә, акыл хезмәтен дә менә дигән итеп башкара алган чын авыл мөгалимнәре булганда, мәктәпләр ябылмаганда, мәгариф яшәр. Авыл кызыннан авыл мөгаллименә әверелгән кеше буларак, бу хезмәтнең авыр да , кирәкле дә икәнен аңлыйм. Түзем, эшчән, тыйнак, акыллы а в ы л укытучысы булганда, әхлагыбыз камил, яшәү ныклы, ямьле булыр!
Язмага реакция белдерегез
Вход на сайт
Укытучы – горур яңгырый!
Җәүһәрия Багданур кызы ӘХМӘТҖАНОВА,Чирмешән районы Бәркәтә урта мәктәбенең химия–биология укытучысы.Бөек педагог А.С.Макаренконың “ Сез тормышыгызның һәрбер мизгелендә тәрбиялисез... Сез ничек киенәсе...
Чирмешән районы Бәркәтә урта мәктәбенең химия–биология укытучысы.
Бөек педагог А.С.Макаренконың “ Сез тормышыгызның һәрбер мизгелендә тәрбиялисез... Сез ничек киенәсез, сез башка кешеләр турында һәм башка кешеләр белән ничек сөйләшәсез, сез ничек шатланасыз яки ничек кайгырасыз, дусларыгыз белән я дошманнарыгыз белән ничек аралашасыз, ничек көләсез... – болар барысы да бала өчен бик әһәмиятле”, - дип әйткән сүзләре бигрәк дөрес, дип саныйм мин.
Авылда туып үсеп, мин һәрвакыт авыл укытучысы булырга хыялланган идем. Авылда без үскәндә укытучы һөнәре иң ихтирамга лаек һөнәрләрнең берсе иде. Матур киенгән кеше “укытучылар кебек” киенгән, матур сөйләшүче “нәкъ укытучылар кебек сөйләүче”, бакча–йорт тирәләрен чиста – пөхтә тотучы “укытучылар кебек яшәүче” булган заманда укытучы булырга теләгән балалар шактый идек без. Казан педагогия институтының биология – химия бүлеген тәмамлап, Бәркәтә урта мәктәбендә инде утыз бер ел буена балаларны матурлыкны күрергә, сокланырга, гаҗәпләнергә, табигать тудырган гүзәллекне сакларга өйрәтәм
Авыл мәктәбе... Кайчандыр авылларда тормыш кайнап торганда 900 балага исәпләп салынган зур бинада хәзер балалар бакчасы да, медпункт та сыйган. Әлеге көндә инде без шук, тиктормас, кызыксынучан, яңалыкка омтылучан, күп белергә теләгән йөз балага белем һәм тәрбия бирәбез. Минем хезмәтем табигать белән тыгыз бәйле. Балаларда рухи үсешне әйләнә – тирә табигатьтәге үзгәрешләр бигрәк тә көчле тудыра. Үзе ясап куйган оя өстендәге сыерчыкның җырына сокланган, язгы бөренең ачылуын күрә белгән, иртәнге чыкның җемелдәвенә исе киткән , беренче кояш нурларына гаҗәпләнә алган бала беркайчан да явыз, усал була алмас. Авыл балаларының киләчәктә уңган игенче, талантлы җырчы, оста җитәкче , белемле укытучылар булулары өчен шартларны без тудырабыз... Без - авыл укытучылары...
Җәмгыятьтә бара торган үзгәрешләр мәктәпне дә читләтеп үтми. Материаль байлыклар кеше тормышында рухи кыйммәтләргә караганда зуррак урын алып торганда, мораль кодекслар юкка чыккан заманда, гаилә төшенчәсе үзенең әһәмиятен югалта барганда, укытучы балаларны гына түгел, олыларны да тәрбияләүче булырга тиеш, дип саныйм мин. Телевизордан, интернеттан агыла барган информация балаларыбызның әле ныгып җитмәгән психикасын бозмасын иде, киләчәгебез якты, авыллар төзек матур йортлардан торсын, аларда бәхетле гаиләләр балалар үстерсеннәр иде, әти – әниләргә дәрәҗәле эш урыннары булсын иде, мәктәпләр балаларның шат авазыннан яңгырап торсын иде.
Укытырга хакы булсын өчен, кеше даими рәвештә үзе дә укырга тиеш... Укытучы профессиясе иҗади эзләнүләрдән, үзүсештән, камилләшүдән башка мөмкин түгел. Шуңа күрә, яңалыклардан артта калмас өчен, мин бик еш курсларга укырга барам, анда үземнең коллегаларым белән аралашудан үзгәреп, баеп кайтам. Шулай ук Интернет челтәрдә дә минем дусларым, фикердәшләрем бик күп. Безне чолгап алган дөнья бик тиз үзгәрә. Өч – дүрт ел эчендә кешелек белгән мәгълүматның күләме ике тапкыр арта. Безнең укучыларыбыз катлаулырак шартларда яшәячәк. Шуңа күрә алар сайлап ала белергә, дөрес карар кабул итәргә, үзләрен җәмгыятьтә күрсәтә белергә тиешләр. Кырык биш минутлык дәрес, һәм шул вакыт эчендә мин балаларны уйларга, чагыштырырга, анализларга, алган белемнәрне тормышта куллана белергә өйрәтергә тиеш. Дәрес кызыклырак, файдалырак, үтемлерәк булсын өчен мин яңа технологияләрне кулланырга, яңача укыту алымнарын белергә, укучыларга шәхси якын килергә, интерактив методларны файдаланырга тиеш.
Нинди генә компьютер технологияләре булса да, бала күңеленә ачкычны бары тик белемле, йомшак күңелле, шул ук вакытта таләпчән , киң эрудицияле, сизгер, үз һөнәренә тугрылыклы укытучы гына таба ала. Бары тик укытучы гына баланың эмоцияләрен уята ала, тормышны яратырга, яшәүдән ямь, хезмәттән тәм табарга өйрәтә ала. Уку һәм укыту шатлыгы, иҗади аралашу шатлыгы, әлегәчә таныш булмаган яңалыкны ачу шатлыгы – болар бары тик укучы һәм укытучының бердәм хезмәте ярдәмендә генә мөмкин.
Ә иртәгә тагын яңа көн туар, яңа дәресләр, яңа ачышлар, яңа хисләр булыр...
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Яңалыклар битенә керегез
Комментарийлар
1
0
0
Шулай тирән эчтәлекле, күңелеңә үтеп керерлек итеп минем яшьлек дустым Мәйсәрә генә яза ала. Синдәй укытучылар булганда авыл яшәр! Рәхмәт сиңа! "Мәгариф" сайты битләре аша сиңа сәлам юллыйм! Гөлнара Гатауллина. Автор: Гөлнара
0
0