“Йөргән юлларыңа кара... Нинди эз синнән кала?”
Фәридә Заһит кызы МӨБАРӘКШИНА, Әлмәт районы Габдрахман урта мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты, рус теле һәм әдәбияты укытучысы. Эш стажы – 32 ел. Авыл укытучысы... Әлеге горур исем бер яктан туган җи...
Авыл укытучысы... Әлеге горур исем бер яктан туган җиргә, туган туфракка бәйләнсә, икенче яктан тел, тарих һәм милләтнең бердәмлеген чагылдыра. Берүк вакытта үсеп килүче авыл баласының яшь күңеленә тәрбияви мөнәсәбәтләр урнаштыручы да, актив мөстәкыйльлеккә этәрүче шәхес тә.
Тормыш авыл укытучысыннан, ягъни миннән киләчәк буынның асылын тирән аңлап эш итүне, максат-юнәлешен шул рәвешле билгеләүне, шәхесне җәмгыятьнең бер кисәге – икътисади, сәясәт, социаль һәм мәдәни процессларда актив катнашучы бер өлеше буларак күзаллауны таләп итә.
Авыл мәктәпләре кыскартылуының ачы җилен татыган авыл укытучысы буларак, табигатьнең серле елмаюы... ачы итеп көйсезләнүе... назлы иркәләве... хәйләкәр шаяруы белән очрашып, шактый тирән уйлар белән һәр эш иртәмне башлап җибәрәм мин. Сәфәрем әллә ни ерак түгел... Бары тик утыз ике чакрымлык Бишмунча – Габдрахман авыллары арасы.
Авыллар арасын узганда, юллар шактый тирән уйлар аша үткәрә. Ә алар тирәндә. Әйе, җәмгыятьтә шәхес тәрбияләү – дәвамлы эш. Моңа мәшһүр галим Ризаэддин Фәхреддин “Адабе тәгълим” (“Укыту кагыйдәләре”) исемле китабында “...Тәрбия – акрынлык вә тәртип белән камиллек булдыру димәктер,” – дип укытучы сүзенә ачык билгеләмә бирә, укытучыларга йөкләнә торган унөч вазыйфаны тәфсилләп төшендерә һәм шуларга таянып эш итәм.
...Уйлар бер-бер артлы тезелеп тора: исән-сау эш урынына барып җитү, бар яктан сәләтле (ә бүгенге авыл баласы хезмәт ягыннан да, иҗади фикерләү юнәлеше аша да, яңа информацион технологияләр үзләштерүгә дә сәләтле) балаларның эчке, табигый көчләре таләбенә бик тә сизгер булып, шул ук вакытта тышкы дөнья куйган таләп-шартларны да әкренләп төшендерә-сеңдерә бару аша нәтиҗәсен күреп шатлану, исән-сау гаиләмә кайту (Юлда, бормалы булу сәбәпле, берничә транспортта үтәргә кирәк!).
Иҗади сәләтләр үсеше – милләт, ил мактанычы. Иҗади эшчәнлектә кеше үсә. Шул рәвешчә, иҗадилык минем тормышымны алга илтүче төп көчкә әверелде дә шул... Озак еллар дәвамында авылыбызда милли сабантуй бәйрәмен алып баручысы, авыл җирлегендә һәртөрле чараларның төп башкаручысы, үзешчән сәнгатьтә актив катнашучы булып авыл мәдәниятен үстерүдә үземнең өлешемне керттем. Бәхәсләшмим, экономик шартларның демографик тенденцияләре белән кушылуы нәтиҗәсендә, авыл мәктәпләрендә балалар саны һәм шул исәптән, ни кызганыч, укытучыларга да сорау кимүгә бара. Сыйныфымда биш бала. Ә аларның киләчәге безнең кулда. Биш бөртек укучым да миңа шатлык китереп тора. Күптән түгел татар теле фәненнән Халыкара олимпиаданың I турында Зәкиева Диана йөз балл җыеп, Казан шәһәрендә чит илләрдән килгән милләтәшләр белән бергә катнашу бәхетенә иреште. Бу авыл баласының тырышлыгы түгелмени?! Мәктәпсез авыл – кыйбласыз мәчет кебек. Дәүләт алга атлар өчен, биш баланың да туган җирдә үз бәхетләрен табуына һәм җәмгыятьтә үз урыннарын – нигезләрен дөрес билгеләвенә үзебезнең бар тырышлыкны куярга кирәк.
Яшәешне электрон технологияләр чолгап алган заманда укучыларга белем бирү процессы да үзгәрешсез кала алмый. Заманча технологияләр һәм инновацион проектлар куллану – заман таләбе. Авыл мәктәбе шартларында әлеге алымнарны нәтиҗәле яраклаштырырга була. Республика мәктәпләрендә Сингапур методлары буенча җыелма укулар оештырылды. Сингапур алымнарын кулланып, хезмәттәшлеккә корылган әлеге тәҗрибә белән районыбыз укытучыларын киңрәк таныштыру максатыннан осталык дәресләре үткәрелә.
Мин ышанам: баланың җәмгыятькә кирәкле һәм файдалы шәхес булып җитлегүе өчен гаилә дә, укытучылар да, җәмгыять тә үтә җаваплылык белән, бөтен көчләрен куеп, якты эз калдырырлар. Авыл укытучысының бүгенге хезмәтенең җимеше – безнең җәмгыятьнең иртәгесе. Барлык милләт һәм һәр кешенең йөргән юллары нәкъ менә укытучы эшчәнлегендә дә инде!
Язмага реакция белдерегез
Вход на сайт
Авыл укытучысы булуым белән горурланам!
Рәмзия БӘШӘРОВА, Кукмара районы Ядегәр авылындагы Г.Г.Гарифуллин исемендәге урта мәктәбенең югары квалификация категорияле тарих һәм җәмгыять белеме укытучысы. Эш стажы – 22 ел.Беркемгә дә сер түгел:...
Рәмзия БӘШӘРОВА, Кукмара районы Ядегәр авылындагы Г.Г.Гарифуллин исемендәге урта мәктәбенең югары квалификация категорияле тарих һәм җәмгыять белеме укытучысы. Эш стажы – 22 ел.
Беркемгә дә сер түгел: бүген авыл мәктәпләре гаять зур авырлыклар кичерә. Оптимальләштерү нәтиҗәсендә, соңгы 15 елда авыл мәктәпләренең саны 6,6 меңгә кимегән. Авыл мәктәпләренең ябылу сәбәбе — укучылар саны кимү. Әйе, бүгенге авыл кризис чоры кичерә. Күмәк хуҗалыклар таркалу, җирнең хуҗасы юкка чыгу нәтиҗәсендә, элекке шаулап-гөрләп торган авыл бүген мескен хәлдә. Яшьләрнең күбесе, авылны яратсалар да, шәһәрдә төпләнеп калу ягында…
Бала тәрбияләү – бик дәвамлы һәм авыр процесс ул. Аның нәтиҗәсе тиз генә күренми. Шуның белән ул катлаулы да. Авыл һәм авыл мәктәбе тәрбия мәсьәләсен шәһәр мәктәбенә караганда уңайрак чишәдәр дип уйлыйм мин. Авылда һәркемнең тормышы күз алдында. Күрше күршесенә ярдәм итеп, хәл белешеп яши. Бер-берсе белән исәнләшмәгән, дорфа сүз әйткән, тәртип бозган кеше авыл халкы тарафыннан тәнкыйтьләнә. Бу җәһәттән танылган халык язучысы Мөхәммәт Мәһдиевнең сүзләре искә төшә: «Шәһәрне авыл гына яшәтә. Авылдан әхлаклы, ояла белгән халык килеп тормаса, шәһәр үләчәк», — дип язган иде ул. Уйландыра торган сүзләр…
Укучыларга тәрбия бирү турында сөйләгәндә, төбәк компонентларын урап үтү мөмкин түгел. Соңгы елларда укыту программаларында аларны өйрәнүгә сәгатьләр саны кыскартыла. Ә бит укучыларга әхлак, патриотик, рухи тәрбия бирүдә халык традицияләренең әһәмияте бик мөһим. Мин, тарих укытучысы буларак, укыту программаларында «Татарстан һәм татар халкы» курсының юкка чыгуына да борчылам. Бу курс бүген һәр сыйныфта Россия һәм гомуми тарих предметы хисабына 10 ар сәгать белән чикләнә. Бу вакыт эчендә бай мирасы булган татар халкы тарихын өйрәнеп бетереп булмый. Ә укучы манкорт булмасын дисәк, үз тарихын белергә һәм аның белән горурланырга тиеш.
Бүген авыл мәктәбенең бәяләп бетереп булмый торган тагын бер изге миссиясе бар. Ул – тел сакчысы. БДИны рус телендә генә бирү укучыларны зур сынау алдына куйды. Күп кенә әти-әниләр балаларын рус телендә белем бирә торган мәктәпләргә бирде. Ә авыл мәктәбе әдәби телне саклаучы бердәнбер үзәк булып калды. Әйе, халыкның төп традицияләре, мәдәнияте, милләтебезнең бар чишмәләре – авылда.
Бүген мәктәпнең төп күрсәткече — БДИ баллары. Авыл баласы ничек тапшыра соң бу сынауны? Туган телдә укып, рус телендә тапшырган имтихан нәтиҗәләре нинди? Шушы көнгә кадәр мәктәбебездә, канәгатьләнмәслек билге алып, аттестатсыз калган бер генә укучы да юк. Укытучы да, репетитор да – билгесе үз фәнен белгән һәм яраткан, укучыларының язмышы өчен йокысыз төннәрен үткәргән авыл укытучысы! Авылда шәһәргә китмичә калган, язмышын җир һәм авыл белән бәйләгән механизатор, терлекче, сыер савучы балалары белем ала. Фән олимпиадаларында, фәнни-тикшеренү конференцияләрендә, сәнгать һәм спорт ярышларында бу укучылар уңышларга ирешәләр. Зур шәһәр мәктәпләрендә мондый сәләтле укучылар 1000 укучы арасыннан сайлап алынса, авыл мәктәбендә 100-120 укучы арасыннан шундый җәүһәрләр табыла.
Авыл мәктәбе элек-электән яшь буынны хезмәткә өйрәтүе белән дан тотты. Мәктәп участогы 2,2 гектар мәйданны били. Бу участокта мәктәп коллективы яшелчә һәм җиләк-җимеш үстерә. Шуның нәтиҗәсендә укучылар ашханәдә бушлай туклана. Киләчәк буыннар сау-сәламәт булсын, мул тормышта яшәсен дисәк, мәктәпләрдә хезмәт тәрбиясенә игътибар бирергә кирәк. Шул чакта гына авыл хуҗалыгы, завод-фабрикалар кирәкле һөнәр ияләре, эшче куллар белән тәэмин ителер. Илебез слесарьларга, эретеп ябыштыручыларга, тегүчеләргә, авыл хуҗалыгы хезмәткәрләренә мохтаҗлык кичермәс иде.
Кыскасы, авыл мәктәбе яши, авырлыкларны җиңәргә өйрәнә. Авыл гөрләсә, мәктәп яшәр. Мәктәбе булган авыл юкка чыкмас.
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Яңалыклар битенә керегез
ТӘКЪДИМ ИТӘБЕЗ
Комментарийлар