Яңа заман авыл укытучысына таләпләр...
Гөлназ Рафаэль кызы РӘХИМОВА,Ютазы районы Каразирек гомуми урта белем мәктәбенең рус теле һәм әдәбияты укытучысы. Эш стажы – 25 ел.Укытучы. Авыл укытучысы...Әлеге бәйге турындагы игъланны күргәннән со...
Ютазы районы Каразирек гомуми урта белем мәктәбенең рус теле һәм әдәбияты укытучысы. Эш стажы – 25 ел.
Укытучы. Авыл укытучысы...
Әлеге бәйге турындагы игъланны күргәннән соң, мин бик озак уйланып йөрдем, фикерләремне эзлекле итеп бер җепкә тезәргә кирәк иде, җитмәсә, аларны төгәл һәм ачык итеп җиткерә алу осталыгы да сорала ич.
Авыл мәктәбендә эшләүче укытучыга, минемчә, таләпләр тагын да катырак, чөнки монда һәр кеше бер-берсен якыннан белә. Укытучының һәр гамәле “уч төбендәге” кебек үтәкүренмәле. Ул укучылары, хезмәттәшләре һәм авылдашлары алдында һәрьяклап өлге булырга тиеш! Димәк, мин тагын бер укытучы турында язып үтәргә тиеш. Ул Каразирек гомуми урта белем бирү мәктәбендә татар теле һәм әдәбияты укытучысы булып эшләүче Фәйрүзә Рафаэль кызы Гарәфиева. Уйлавымча, ул тулысынча “Яңа заман авыл укытучысы” дигән төшенчәгә туры килә торган педагог. “Ник?” - дияр укучы. Шуңа хезмәттәшем һәм сеңлем Фәйрүзәнең тормышы һәм эш нәтиҗәләре белән кыскача булса да таныштырып үтәсем килә. Язмамның башында чагылдырган остазларымның сыйфатларының барысы да Фәйрүзәгә хас, ул да - аларның укучысы.
Замана таләпләренә туры килүнең бер сыйфаты – ул әле җиңел машина йөртә белү дә, чөнки район үзәгендә үткәрелгән чаралар күбрәк төштән соң, ә аларга вакытында барып җитәргә кирәк. Димәк, машина йөртү таныклыгын алырга уку зарури. Заманнан артта калып булмый. Мәктәптәге 19 укытучының күпләре җиңел машина “иярләде”. Мәктәптәге хатын-кыз укытучылар арасында Фәйрүзә иң беренчесе иде.
Гомумән, авыл укытучысының шәһәрнекенә караганда эше күбрәк. (Минем чагыштыру мөмкинлегем бар, чөнки сигез ел посёлок мәктәбендә укыттым.) Аны мәктәптән соң абзар тулы мал, кош-корт, шактый зур күләмдәге бакча һәм башка хуҗалык эшләре көтеп тора. Авылда мал асрамаган кеше ялкау дип исәпләнә. Димәк, билгеле сәбәпләр авыл мәктәбендә эшләүче укытучыларның профессиональ осталыгын югары дәрәҗәгә җиткерү өчен үзбелемен күтәрүгә бүленгән вакыты да шактый кысан. Бу күренеш авыл укытучысында, минемчә, мобильлек сыйфаты тәрбияли дә инде.
Укытучы сөйләме, үз-үзен тотышы, тышкы кыяфәте, киенү алымы белән дә башкаларга үрнәк күрсәтергә тиеш дип саныйм. Хәзерге чор авыл укытучысы монда да шәһәр укытучылары алдында үз дәрәҗәсен төшермичә саклый.
Укытучы вакытлы матбугат чаралары белән һәрвакыт танышып барырга да тиеш дип саныйм. Аларда чагылган фикерләрне укучыларга җиткереп, балалар белән актуаль мәсьәләләр буенча фикер алу оештыру укучыларыңда уңай сыйфатлар тәрбияләүнең отышлы чарасы дип уйлыйм, аннан газета-журнал һәм китап укуга кызыксыну уяту да (беркемгә дә сер түгел, хәзерге чор балалары китап уку белән мавыкмый) безнең бурычыбыз ич.
Шушы өзектәге кайбер фикерләргә өстәп шуны әйтәсе килә, чыннан да, укучылар, 6 көнлек уку булгач, арыйлар. Бер ял көнендә бала ял да итәргә, җитмәсә, бирелгән дәресләрдән өй эшләрен дә эшләп өлгерергә тиеш. Ә башка шөгыльгә каян вакыт табарга! Укучы анасы буларак һәм укытучы буларак мине шушы мәсьәлә күптәннән борчый! Без дә укучылар кебек “өй эше эшлибез” бит: дәрес планнары язабыз (кайбер көннәрдә 5-6 шар дәрескә, ә бу үзе иҗади эшләүче укытучының бик күп вакытын ала), “тау кадәр” дәфтәр өеме тикшерәбез, төрле-төрле отчётлар язабыз! Ә безгә - укытучыларга үз балаларыбыз белән аралашырга кайдан вакыт табарга?! Без кайчан театр-концертларга барырга тиеш?! Ниһаять, әдәби китап укырга каян вакыт табарга?.. Ә тел һәм әдәбият укытучыларына, аеруча БДИ га әзерләүче укытучыга классик һәм хәзерге чор язучыларның әсәрләрен, биографияләрен яттан диярлек белергә кирәк (ә барлык дәүләт оешмалары ике көн ял итә, хәтта, балалар бакчалары да.).
Ә ЕГЭ һәм ОГЭ мәсьәләсенә килгәндә, имтиханга әзерләүче буларак фикерем болай: балаларга “2” куймаска, (9 класста имтихан бирүче балаларның уку мөмкинлекләре һәм белемне кабул итә алу дәрәҗәләре төрлечә, җитмәсә, рус теленнән имтиханның биремнәре аеруча катлаулы; ә 10-11 нчегә инде шул авыр сынауны уңышлы гына үткән балалар килә) бары тик баллар гына куярга, аттестатларын бирергә (кеше шәхесен кимсетмәү, җәмгыятьнең һәм дәүләтнең үз балаларына гуманлылыгы шушында чагылыр иде!). Күпме яшь гомерләр әрәм була! Ә балл нәтиҗәләре буенча төрле уку йортларына кабул итәргә: түбән баллылар – һөнәр училищеләренә, уртачалар – техникум, колледжларга, бары тик югары баллыларны гына – югары уку йортларына. Минемчә, моның өчен төрле дәрәҗәдәге уку йортларына кабул итү системасын камилләштерү кирәк.
Уй–фикерләремә нәтиҗә ясап шуны әйтәсе килә, яңа заман авыл укытучысы язмамда санап үтелгән һәр педагогның уңай сыйфатларына ия шул сыйфатларны укучысында булдырырга омтылучы, балага фикердәше итеп караучы, аңа туры юл күрсәтүче шәхес булырга тиеш!
Авыл укучылары һәм укытучылары сынатмый, ныклы адымнар белән алга бара дия алабыз!
Илләребез тыныч булсын, сугыш афәтләрен күрергә язмасын! Балаларыбыз ятим булмасын! Ә башка проблемалар вакыт дәвамында чишелә торган.
Укытучы исеменә тап төшермичә, илебезгә хезмәт итик, горурланып йөрик: эшебезнең нәтиҗәсе укучыларыбызда чагылсын!
Мин алда санап үтелгән педагогларның уңай сыйфатларын үземә өлге итеп хезмәтемне дәвам итәргә тиеш авыл укытучысы сезнең белән саубуллашам, бәйгенең хөрмәтле оештыручылары һәм әлеге язма белән танышучы кадерле укучым-коллегам! Сау булыгыз. Сәламәтлек һәм уңышлар һәрчак юлдаш булсын
Язмага реакция белдерегез
Вход на сайт
Авыл укытучысы булуым белән горурланам
Венера Илгизәр кызы ШАКИРОВА,Әтнә районы Түбән Көек урта гомуми белем бирү мәктәбе башлангыч сыйныф укытучысы. Эш стажы – 30 ел.Һәрбер кеше, озак еллар үтсә дә, мәктәп елларын сагынып искә ала. Һәм, ә...
Әтнә районы Түбән Көек урта гомуми белем бирү мәктәбе башлангыч сыйныф укытучысы. Эш стажы – 30 ел.
Һәрбер кеше, озак еллар үтсә дә, мәктәп елларын сагынып искә ала. Һәм, әлбәттә, мәктәп турындагы уйлар, һичшиксез, безнең укытучыларыбыз белән тыгыз бәйләнгән. "Укытучы" дигән горур исем гасырлардан гасырларга килә. Әлеге һөнәр елдан ел камилләшә генә бара. Бүгенге көн укытучысының белемнәре узган гасыр укытучысыныкы белән чагыштырырлык та түгел. Безнең тормышка килеп кергән яңа технологияләр, укыту ысуллары - болар барысы да бүгенге көн укытучысын тасвирлый.
Укытучы хезмәте элек-электән авыр, күп сабырлык сорый торган һөнәр дип саналган. Теләсә кем укытучы була алмый. Мәктәптә эшләү өчен балаларны үз балаңдай якын күрергә, алар тормышы белән яши белергә, аларның кайгы-шатлыкларын уртаклаша алырга һәм, әлбәттә, ныклы белемле булырга, кешеләргә тәэсир итү көченә ия булырга кирәк. Әмма шул ук вакытта укытучыларда үзгәрми кала торган сыйфатлар бар. Ул - балаларны үз балаларың кебек өзелеп ярату, һөнәреңне сөю, тәрбия бирә алу сыйфатлары. Замана белән бергә тәрбия бирү алымнары да алышына тора, әмма җәмгыять барыбер, иң беренче чиратта, тәрбияле, итәгатьле, гадел, сөйкемле кешеләргә мохтаҗ.
“Көз килүнең беренче билгесе нәрсә? Ул-авылга яңа укытучы килү. Яңа укытучы, гадәттә, авылга 15 август көнне килә.Чемоданын директорның капка төбендәге эскәмиясенә куя да, өенә кереп китә. Бераздан директор белән бергәләп, алар мәктәп бинасын карап кайталар. “Минем белән дә нәкъ шушы “тарих” кабатланды. 30 ел элек Әйшияз авылына килеп төшкән яшь укытучы кыз бүген дә шул авылда яшәп , игелекле хезмәтен куя.Авыл укытучысы һәрвакыт игътибар үзәгендә булып, үзенең һәр гамәлен әхлак законы белән үлчәп яшәргә тиеш. Аның һәр адымы гына түгел, күңелендә йөрткән хис-тойгылары да күз алдында. Мин 30 ел буена нәкъ менә шундый законнар буенча яшим һәм эшлим. Авылым Әйшиязда менә шул сыйфатларым өчен хөрмәт итәләр дә инде. Биредә минем укучыларым яшәмәгән бер генә йортны да таба алмыйсың.
Яңа заман авыл укытучысы һәм яшь вакыттагы авыл укытучысы... Аерма бардыр дип уйламыйм мин. Кайсы заманда гына яшәсәң дә, укытучы гел бар яктан да үрнәк булырга тиештер.Авыл укытучысы “кругом килгән“ икәнлеген тоеп яшәргә тиеш. Аның кем икәнлеген капка төбеннән үк белсеннәр. Авыл укытучысы үзе өчен генә түгел, ә гаиләсе өчен дә җаваплы. Үз балаларыңны югары дәрәҗәдә тәрбияли алмасаң, башка укучыларга кемне өлге итеп күрсәтәсең?! Үз гаиләңдә тәртип булмаса, кайсы ата-ана белән ачыктан-ачык сөйләшәсең?! Үзең олыларга ихтирам күрсәтмәсәң, кемгә “акыл сата ”аласың?! Авыл җирендә яңалыкны синнән лә алда белүчеләр бар бит. Авыл укытучысы элек тә, хәзер дә авыл халкының карап торган ышанычлы кешесе, агарту эшләрен алып баручы. Үз эшен, үз һөнәрен яхшы белү, мәгълүматлы булу да – замана авылукытучысына мөһим таләпләр. Бүгенге көн белгече иң авыр хәлләрдән, иң катлаулы вакыйгалардан чыгу юлын табарга сәләтле булсын. Иң мөһиме – авырмасын, авыл укытучысының авырып өйдә ятарга һич кенә дә вакыты юк. Эшләре “тавык чүпләп бетермәслек”. Иртүк торуга сыер саварга... Менә шушуы урында ООО Агрофирма “Уңыш” директорының сүзләре искә төшә. “Укытучы кеше сыер асрарга тиеш түгел. Хайван яныннан чык та мәктәпкә кит, имеш.” Аның бу сүзләре нәрсә аңлатканны һәммәбез дә аңлый һәм дә килешә. Ләкин, нишлисең бит! Гаилә мәшәкатьләре, үзеңнең яраткан эшең, “күмәк хуҗалык” ка ярдәм итү – болар барысы да авыл укытучысының тырышып, намус белән башкарган хезмәтләре. Шулай да зарланмыйбыз.Таң аткач яки кояш батканда ишегалдына чыгып табигать хозурлыгына сокланып, ел фасылларының алмашынуын күзәтеп авылда яшәү үзе нинди зур бәхет! Шуның өчен илһамланып хезмәт итә дә инде авыл укытучысы.
Замана авыл укытучысы бүгенге үтә мәгълүматлы, баш-аягы белән компьютерга чумган укучысын авызына каратырдай белемле, кызыклы, зыялы булырга тиеш. Шул ук вакытта балаларны аңлый белә торган, укучысына гына түгел, аның әти-әнисенә дә киңәшче булырдай олы йөрәкле, сабыр, түзем. Кыскасы, чын мөгаллим – галим дә, тәрбияче дә, психолог та... Җәмгыять тә, дәүләт тә киләчәк мәктәпләрдә икәнен аңласа иде... Әйе, яңа заман авыл укытучысы һәрвакыт белемгә, яңалыкка, камиллекккә омтылып яши. Укучыларыгыз сезне белемле, тәрбияле һәм итагатьле булулары белән сөендерсен. Сезгә нык сәламәтлек, күтәренке рух, бәхет һәм иминлек телим!
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Яңалыклар битенә керегез
ТӘКЪДИМ ИТӘБЕЗ
Комментарийлар