Милли тел – милләт җаны

Асия Шәүкәт кызы Закирова,
Яшел Үзән  районы
 Татар Танае урта гомуми белем бирү  мәктәбенең
 биология-химия укытучысы.
 Педагог буларак эш стажы – 33 ел. 
 
Анам теле – телләр теле,
Милләтемнең бердәнбере.
 Син булганга без дә исән,
 Син булганга без дә тере.
Фәнис Яруллин
Кешеләр аңында милләт еш кына аның теле белән ассоциацияләнә. Тел – ул халык өчен бик мөһим күренеш, анда аның милли үзенчәлекләре чагыла. Тел – халык рухы, шуңа күрә аны беркайчан да онытмаска кирәк. Әйе, тел халыктан башка яши аламы? Әлбәттә, юк! Туган телебезне югалткач, милләт акрынлап юкка чыга, башка халыклар белән кушыла башлый һәм ахыр чиктә аннан берни дә калмаячак. Телдә милләтнең тынычлыгы чагыла. Халык мәдәниятенең төп өлеше (җырлар, шигырьләр, проза) нәкъ менә туган телдә туа.
Миңа туган телне өйрәнү бик ошый. Татар телен өйрәнү процессында мин үзем өчен  татар кешесенең күңеленең серлелеген ачам. Безнең тел, чыннан да, үзенең матурлыгы,  байлыгы белән таң калдыра. Анда  үзенчәлеклек һәм моңлылык бар. Хәзерге вакытта төрле телләрне белү тормышта  өстенлек бирә. Ләкин шулай да иң мөһиме – ата-бабаларың әйткән туган телеңне йөрәктә мәңгегә саклап калу.
Туган телгә мәхәббәтне укучыларыма дәресләрем  аша сеңдерергә тырышам. Шулай тел җиңелрәк өйрәнелә. Балаларга кечкенәдән халык әкиятләре һәм мәсәлләре белән танышырга, ә аннары инде үзләренә татар  язучыларының һәм шагыйрьләренең төрле әсәрләрен укырга тәкъдим итәм. Мондый үсеш һәр укучыга файда китерәчәк. Мин үзем Габдулла Тукай,  Муса Җәлил,  Һади Такташ, Фәнис Яруллин язган әсәрләрне укырга яратам.
Һәр кеше өчен тел Ватанны символлаштыра. Анда халыкның гореф-гадәтләре һәм аның карашлары тупланган. Халык мәдәниятенең зур өлеше башта ук телдә төзелә: җырлар, шигырьләр, әдәби әсәрләр…
Туган тел һәр кеше өчен бик мөһим. Ул тормышта иң төп рольләрнең берсен уйный. Чөнки кешеләр нәкъ менә шул телдә сөйләшә һәм фикер йөртә. Шуңа күрә алар бер-берсенә охшамаган да.
Милләт һәм тел – синоним сүзләр. Әгәр тел үлсә, милләт юкка чыгачак, ул үзенчәлекле йөзен югалтачак, үз тамырлары һәм чыганаклары булмаган кешеләр төркеменә әвереләчәк. Шуңа күрә туган телеңнең кадерен белү, аны чит ил сүзләре белән чүпләмәү бик мөһим. Безнең һәрберебез моны көн саен: телевидение, журналларда, башка кешеләр белән аралашуда күзәтәдер дип уйлыйм. Безнең тел яклауга мохтаҗ.
Телне саклау – һәр милләтнең бурычы. Милләт тарихы безне борын заманга алып бара торган калын юлны хәтерләтә. Мондый юлны һәр халык уза. Үз гомеренең дәвамында милләт төшенкелек һәм күтәрелеш чоры кичерә. Кайбер халыклар, кызганычка каршы, әкренләп тел, мәдәният, гореф-гадәтләр кебек этник үзенчәлекләрен югалта. Бу аспектларның һәрберсе мөһим, ә иң мөһиме – алар арасында тел. Тел – аралашу чарасы гына түгел, тел – халык рухы, аның рухи асылы.
Безнең җәмгыять үсешенең хәзерге этабында телгә дәүләт статусы бирелде. Бу заманның зур казанышы, чөнки татар теле үсеше тарихы фаҗигале дә, бер үк вакытта башка милләт вәкилләре өчен дә гыйбрәтле дә. Аңа зыялыларның иң яхшы вәкилләрен җәзалау, тыюлар, газаплау юлы узарга туры килә. Әлбәттә, бу кешеләрнең телгә мөнәсәбәтендә  билгеле бер эз калдырды.
Мин татар телендә белем бирүче  авыл укытучысы булуым белән горурланам. Туган телемне яратам һәм кадерлим. Тик моның аз булуын төгәл аңлыйм. Аны күтәрү өчен барысын да эшләргә тырышам. Мәдәният йортында үткәрелә торган барлык чараларда да катнашып, үзебезнең милләтебезне, телебезне баету өстендә эшлим.
 
 
 

 Фото: © Салават Камалетдинов/ «Татар-информ»