Илүзә Вилданова: Милли тел – милләт җаны

Кешеләр бик еш кына милләтне аның теле белән тәңгәл китерәләр. Тел милләтнең байлыгын тәшкил итә. Милли телне һич тә онытырга ярамый, югыйсә милләт акрынлап башка халыклар белән кушыла һәм ахыр чиктә бөтенләй юкка чыгачак. Хәзерге заманда бу бик зур проблема булып тора. Мәктәпләрдә татар теле сәгатьләре кыскартыла, татар балалары балалар бакчасыннан ук рус телендә сөйләшә башлый.
Бер яктан, телнең нинди үзенчәлеге бар? Ул бит кешеләр арасында аралашуны тәэмин итә торган сүзләр генә. Икенче яктан, уртак тел милли үзенчәлекләр барлыкка килүнең нигезе булып тора. Ул кешеләрне берләштерә һәм йөрәккә якын, таныш булган бар нәрсәнең символы булып тора. Әгәр дә халык туган телен онытса, аның бергәлеге җимерелә башлый, чөнки аны берләштерүчеләрнең күбесе юкка чыга.
Һәр кеше өчен тел күпмедер дәрәҗәдә Ватанны аңлата. Ул безнең аңыбызда гаиләбез, ата-бабаларыбыз, туган йортыбыз, учак җылысы белән бәйләнгән. Милли тел – ул халык зирәклеге, халык юморы һәм мәдәнияте. Анда халыкның гореф-гадәтләре, аның  бар нәрсәгә дә карашлары тупланган. Халык мәдәниятенең зур өлеше башта ук телдә төзелә: халык җырлары, шигырьләр, әдәби әсәрләр һәм башкалар.
Милли телләребезне саклап калуда Татарстаныбыз укытучыларының өлеше бик зур. Беренчедән, балаларга шәхси үрнәк күрсәтергә кирәк дип саныйм. Мин авыл укытучысы. Минем туган телем – татар теле. Мин аны бик теләп өйрәнәм, ул миңа халкыбызның серле җанын яхшырак аңларга ярдәм итә. Татар теле мине үзенең төрлелеге, образлары, байлыгы һәм матурлыгы белән шаккатырудан бер дә туктамый. Моннан тыш, мин тагын рус һәм инглиз телләрен өйрәнәм. Алар да үзенчә матур һәм көйле. Хәзерге вакытта берничә телне белү тормышта җитди өстенлек бирә, ләкин ата-бабаларыбызның телен һәрвакыт йөрәктә сакларга кирәк.
Икенчедән, туган телгә мәхәббәтне ныгыту һәм арттыру өчен балаларга китап укуга мәхәббәт тәрбияләргә кирәк дип уйлыйм мин. Нәкъ менә шулай тел яхшы үзләштерелә. Башта аларга халык әкиятләрен, җырларын, мәсәлләрен укырга кирәк, аннан соң татар язучыларының әсәрләрен мөстәкыйль рәвештә укуга ирешергә кирәк. Һәр балага бу файдага гына булачак.

Илүзә Илгиз кызы Вилданова,
Кайбыч районының  Олы Кайбыч  урта мәктәбенең –цифрлы һәм гуманитар профильле белем бирү үзәгенең башлангыч сыйныф укытучысы

Фото: © Владимир Васильев / «Татар-информ»