2023 нче елда татар теленнән дәүләт йомгаклау аттестациясе уздыру биремнәре (83 нче код)

Рус телендә белем бирүче мәктәпләрнең рус телле укучылары өчен

 

2023 нче елда туган (татар) телдән дәүләт йомгаклау аттестациясе

Эшне башкару өчен күрсәтмә
Татар теленнән төп дәүләт имтиханын тапшыру өчен, 3 сәгать 55 минут (235 минут) вакыт бирелә. Имтихан эше 33 биремне үз эченә алган 4 бүлектән тора. 1 нче бүлектәге 13 бирем (1–13 нче биремнәр) укучыларның тыңлап аңлау күнекмәләрен тикшерүгә юнәлтелгән. 2 нче бүлектәге 7 бирем (14 – 20 нче биремнәр) укучыларның уку күнекмәләрен тикшерү максатыннан бирелә. 3 нче бүлектәге 8 бирем (21–28 нче биремнәр) укучыларның лексик-грамматик күнекмәләрен тикшерүгә кайтып кала. 4 нче бүлектәге 29–32 нче биремнәр сөйләм ситуациясенә караган татарча репликалар язуны күздә тота. Ачык типтагы 33 нче бирем укучыларның язма сөйләмен тикшерүгә юнәлдерелгән.
Уңышлар телибез!
Инструкция по выполнению работы
Время, отведённое на выполнение заданий – 3 часа 55 минут (235 минут). Экзаменационная работа по татарскому языку состоит из четырёх разделов, включающих 33 задания. Раздел 1 (задания по аудированию) включает 13 заданий на понимание аутентичных текстов (задания 1–13). Раздел 2 (задания по чтению) включает в себя 7 заданий (задания 14–20). Раздел 3 (задания по лексике и грамматике) состоит из 8 заданий (задания 21–28). Раздел 4 (задания по письменной речи) состоит из 4 заданий на написание реплик по предложенной коммуникативной ситуации (задания 29–32) и задания, в котором предлагается написать личное письмо (задание 33).
Желаем удачи!
 

83 нче код

 

 

Гүзәлия Хәсәнова,

 

 

Кукмара районы Кукмара 3 нче урта мәктәбенең

 

 

югары квалификация категорияле

 

 

 татар теле һәм әдәбияты укытучысы

 

 

 
Раздел 1

 

 

Прослушайте  7 коротких диалогов. В заданиях 1–7 укажите правильный вариант ответа. Вы услышите аудиозапись дважды.

 

1. Алия кая барырга җыена?


 

• Камил белән мәктәпкә барырга тели.


• Сыйныфташлары белән кинога барырга уйлый.


• Тренировкага барырга ашыга.


 

2. Камил  ни өчен  дәрескә соңга калган?


 

• Ярышларда булган.


• Сәгате шалтырамаган.


• Йоклап калган.


 

3. Инсафның сумкасы нинди?

 

1) Кара төстә, бер магнит төймәсе дә бар.
2) Кара төстә, кечкенә, аса торган бавы да бар.
3) Коңгырт төстә, уртача зурлыкта, ике төймәсе дә бар.

 

 

4. Алия кайсы команданың җанатары?

 

1) Татарстан командасы «Рубин»
2) «Аванград» командасы
3) «Барыс» командасы

 

 

5. Дуслар Камилләргә ничек барырга булганнар?

 

1) җәяү барырга
2) троллейбуста
3) трамвайда

 

 

6. Камил нинди җырлар ярата?

 

1) эстрада җырларын
2) халык җырларын
3) рус җырларын

 

 

7. Алиягә нинди фильмнар ошый?


 

1) сәяхәтләр турында
2) триллер карау
3) фантастик
 

 

 

8. Дуслар буш вакыт турында сөйләшәләр.


 

         1) текстка туры килә;                               2) текстка туры килми.

 

 

9. 9.    Бу вакытта үзең теләгәнчә яшәү, урамда йөрү, тик яту – дөрес фикер.


 

        1) текстка туры килә;                             2) текстка туры килми.

 

 

10. Буш вакыт – барлык эшләр беткәннән соң калган вакыт.


 

         1) текстка туры килә;                              2) текстка туры килми.

 

 

11. Буш вакытны файдалы үткәрсәң, кешегә яхшы була.


 

         1) текстка туры килә;                             2) текстка туры килми.

 

 

12. 12. Буш вакытта театр-концертларга  йөрмичә, китап укырга кирәк.


 

        1) текстка туры килә;                              2) текстка туры килми.

 

 

13. 13. Алия буш вакытта рәсем ясарга һәм китап укырга ярата.


 

         1) текстка туры килә;                              2) текстка туры килми.
 
Раздел 2

 

 

Прочитайте тексты в заданиях 14–16. После каждого текста определите правильный вариант ответа.

 

14. Сәлам, Камилә! Бу – сыйныфташың Динара. Хәлләреңне беләсем килә. Барысы да яхшымы? Савыгасыңмы  инде? Хастаханәдә табиблар ничек дәвалыйлар? Иртәгә синең яныңа килергә җыенам, сиңа нәрсә дә булса кирәкме? Кирәк булса язып җибәр.

Динара Камиләдән  нәрсә турында сораган?
1) Табибларның исемнәрен белүе турында.
 2) Сыйныфташларының хастаханәгә килүе  турында.
 3) Дустына кирәкле әйберләр турында.
  

15. Кызым! Сиңа сыйныфташың Гөлназ шалтыратты һәм бүген мәктәптә яшь шагыйрьләр белән очрашу булачагы турында әйтте. Очрашуда син дә шигырь сөйләргә тиеш икән, шуңа күрә әзерләнеп баруыңны сорады. Сиңа уңышлар теләп, әниең.

Бу хәбәр нәрсә турында? 1) Шагыйрьләр белән очрашуга һәркем әзерләнә. 2) Мәктәптә төрле чор шагыйрьләре белән очрашу булачак. 3) Мәктәптәге очрашуда укучылар да чыгыш ясаячак.

 
16.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Халыкара Татар кызы» бәйгесененә рәхим итегез! 26 мартта узачак әлеге бәйрәм – матурлык, сәләт һәм милли традицияләр бәйрәме. Татар кызларының күркәм сыйфатларын, халкыбызның гореф-гадәтләрен, телен, мәдәниятен саклау һәм үстерү, сәләтен күрсәтү — бәйгенең төп максаты булып тора. Бәйгегә 16–25 яшьлек кызлар чакырыла. Гаризалар электрон форматта  кабул ителә. Нигезләмә белән сайтта таныша аласыз. Сезне онытылмаслык эмоцияләр, искиткеч тәэсирләр көтеп кала!

 

Бу белдерү нәрсә турында? 1) «Татар кызы» бәйгесенең җиңүчеләрен бүләкләү турында. 2)    Халыкара «Татар кызы» бәйгесе уздыру турында.  3)   Халыкара «Татар кызы» концертын уздыру турында.

 

Прочитайте текст. В заданиях 17–20 укажите правильный вариант ответа.

  Язын булды бу хәл.  Болында йөргәндә, очраган бер кыр чәчәген казып алдым да, өйгә кайтып, тәрәзә төбенә гөл итеп утыртып куйдым. Аның өчен бакчабыздан яхшы туфрак алып кердем, көн саен диярлек су сибеп тора башладым.
  Юлда кайтканда шиңә башлаган кыр чәчәге тиздән сабагын турайтып җибәрде, терелде, яшелләнеп китте. Гөлем бераздан чәчәк тә атты, тәрәзә төбен бизәп, әллә кайдан балкып тора башлады.
 Шатлыгымның иге-чиге булмады. Гөлемнең чәчәкләрен һәр кергән кешегә сокланып, горурланып күрсәтә идем.
 Кинәт аңа әллә ни булды. Берничә көн эчендә, таҗларын коеп, гөлем шиңә башлады. Башта яфрак очлары саргайды, аннары сабагы да шиңде...
 Мин нишләргә дә белмәдем, һаман су сиптем, гөлнең төбен йомшарттым, кояшлырак урынга алып куйдым.Үсемлеккә болар да файда итмәде.
  Шунда әниемә дәштем.
– Туфрагы килешмәгәндер, улым, туфрагы. Туган туфракка ни җитә! – диде ул.
  «Кеше – табигать баласы», – дип юкка гына әйтмиләрдер, күрәсең. Кеше, туган якларыннан аерылып, зур байлыкларга ирешсә дә, тулы бәхеткә ия була алмый, үзен һәрчак ятим сизә, моңсулана, шиңә бит...
  Гөлне урманына илткәндә, шул хакта уйланып бардым.     
                                                                                                    (Г.Гыйльмановтан)

17. Малай нәрсәгә көн саен су сибеп тора?


 

 

 

• Малай бакчадагы гөлләргә су сибә.


• Малай көн дә тәрәзә төбендәге кыр чәчәгенә су сибә.


• Малай көн саен кырдагы чәчәкләргә су сибә.


 

18. Малай нәрсәгә сөенә?

• Кыр чәчәгенең чәчәк атуына.


• Күршеләре кергәнгә.


• Кыр чәчәгенең исән калуына.

19. Малай кем белән сөйләшә?


 

• Иптәшләре белән.


• Аларга кергән күрше апалары белән.


• Малай әнисе белән сөйләшә.


 

20. Гөлне урманга илткәндә малай нәрсә турында уйлый?


 

 

 

• Бәхетле булу өчен кешеләргә чит җир кирәк.


• Һәр кешегә туган җире кирәк.


• Гөлләр кешеләр кебек түгел.


 

Раздел 3

 

 

Прочитайте текст. В заданиях 21–28 определите правильный вариант ответа

      Без – китаплы халык. Татар халкы гыйлемле булган, китап (21)...   . Бүгенге көнгә (22) ... килеп җиткән кулъязма китаплар шул хакта сөйли.
      Кулъязмаларны (23)... язучы осталар барлыкка килгән. Хәзергечә әйтсәк, китапларны тиражлаучылар була.
      Аннан басма китаплар чоры башлана. (24) ... әби-бабайларыбыз үз  телләрендә белем алганнар, шул ук вакытта фарсыча да, гарәпчә дә белгәннәр. Шунысы мөһим: без үзебез генә белемле булып калмаганбыз, мәгърифәт нурларын башка тугандаш (25) ... да таратканбыз.
     Яңа чорлар килде. Радио-телевидение, компьютер, Интернет заманы. Техника, электроника үзгәрә, компьютерлар, телефоннар, телевизорлар, музыка тыңлый торган төрле аппаратуралар яңара, (26) ... . Уены да шунда, дәреслекләре дә, фильмнары да, музыкасы да, фотосурәтләре дә, хәтта  шпаргалкалары да...
       Без күп гасырлар дәвамында (27) ... бары тик китап аша  алганбыз. Иман нурын да, дөнья цивилизациясенең казанышларын да, халкыбызның бай тарихын да, рух ныклыгын да безгә китап биргән. Шуңа күрә дә без китапка чиксез (28) ...  .
                                                                                                                                                (Р.Миңнуллиннан)

 

 

 

 

 

 

 

 

21. 1) укыган 2) укымаган 3) укырга


22. 1) белән 2) чаклы 3) аркылы


23. 1) күчерергә 2) күчерсә 3) күчереп


24. 1) безгә 2) безнең 3)  безне


25. 1) халыклардан 2) халыкларда 3) халыкларга


26. 1) камилләшә 2) камилләште 3) камилләшергә


27. 1) белемнән 2) белемне 3) белемнең


28. 1) рәхмәтле 2) рәхмәтсез  3) рәхмәтләр

 

 
Раздел 4

 

 

В заданиях 29-32 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.

 

 

 

 

 

 

 

 

29. Попросите маму купить 12 тетрадей, 2 ручки.


30. Спроси друга, пойдёт ли он сегодня в городскую библиотеку.


31. Узнай, где останавливается автобус, который едет в Казань.


32. Допустим, вы звоните в справочное бюро театра. Как спросите, во сколько начинается представление.


33. Вы получили письмо от друга (подруги). Напишите ему (ей) письмо объёмом не менее 60 слов, ответив на его (её) вопросы. Для ответа используйте специальный бланк ответов.


 

Узган  атнада  без сыйныфыбыз белән Минзәлә  театры  артистлары куйган «Ирек һәм читлек» спектакленә бардык. Билетларны Пушкин картасын кулланып алдык. Спектакль миңа да, сыйныфташларыма да бик ошады. Сезнең шәһәргә килсәләр, һичшиксез, карарга тәкъдим итәм.       Сезнең мәктәп укучылары Пушкин картасы турында беләме? Әлеге картаны кулланып, нинди чараларда катнаштың? Кайсы чара бигрәк тә ошады?

 
Тыңлап аңлау биремнәре өчен текстлар
Прослушайте 7 коротких диалогов. В заданиях 1–7 укажите правильный вариант ответа. Вы услышите аудиозапись дважды.
Беренче сорау. Алия кая барырга җыена?
Алия. Хәерле көн, Камил!
Камил. Сәлам, Алия! Кая болай ашыгасың?
Алия. Сыйныф җитәкчебез Пушкин картасы белән кинога барырга тәкъдим итте. Без сыйныфташларыбыз белән бик шатланып риза  булдык. Өйгә кайтып, өс-башымны алмаштырырга кирәк. Ә син кая барасың?
Камил. Ярты сәгатьтән  тренировкам башлана. Кызганыч, мин синең белән бара алмыйм.
Алия. Бер дә кайгырма, башка вакытта  кинога бергәләп барырбыз.
Камил. Яхшы, сау бул, Алия, очрашканга кадәр!
Алия. Сау бул, Камил!
(2 секунд пауза)
Прослушайте диалог второй раз. (Язма икенче тапкыр тыңланыла.)
 
(2 секунд пауза)
 
Икенче сорау.  Камил  ни өчен  дәрескә соңга калган?
Камил. Исәнме, Алия! Син  физика дәресендә булдыңмы?
Алия. Сәлам, Камил! Әйе, әлбәттә, булдым. Ә мин сине анда күрмәдем.
Әнәс. Мин дәрестә юк идем. Без ярышларга әзерләнәбез. Кичә тренировкадан соң кайттым. Бик арытты. Бүген иртән йоклап калганмын.
Алия. Ярышларыгыз кайчан була?
Камил. Ике көннән волейбол ярышлары башлана.  Барлык ярышлар да төштән соң була. Килерсеңме, Алия?
Алия. Һичшиксез, киләчәкмен, Камил.  Сыйныфташларга да әйтергә кирәк әле. Бергәләп күңеллерәк  булыр.
Камил. Рәхмәт, Алия. Мин сезне көтәчәкмен.
 
(2 секунд пауза)
Прослушайте диалог второй раз. (Язма икенче тапкыр тыңланыла.)
 
(2 секунд пауза)
 
  Өченче сорау. Инсафның сумкасы нинди?
Камил. Сәлам, Алия! Әле генә энең Инсафны күрдем. Ул сумкасын югалткан, ахры. Кәефсез. Сумкасы нинди иде? Төгәлрәк тасвирлап бир әле.
Алия. Әйе шул, югалткан. 1 нче сыйныфта укыганда,  кара төстәге 2 яктан магнит төймәле сумкасын югалткач, коңгырт төстәге шундый ук сумка алган идек. Ул аны тагын троллейбуста онытып калдырган. Сумкасы уртача зурлыкта, эчендә кечкенә блокнот, ручкалар һәм ике папкасы да булган. Сумканың аса торган бавы да бар. Каян табарга инде хәзер?
Камил. Алия, әйдә энең Инсаф белән, бергәләшеп, якын - тирәне карап чыгыйк. Бәлки, сумкасын табып  та куярбыз.
Алия. Бик яхшы булыр иде. Рәхмәт бик зур!
 
(2 секунд пауза)
Прослушайте диалог второй раз. (Язма икенче тапкыр тыңланыла.)
 
(2 секунд пауза)
 
Дүртенче сорау. Алия  кайсы команданың җанатары?
Камил. Алия, сәлам, син кая барасың?
Алия. Сәлам, Камил! Дус кызым белән сәгать дүрттә  очрашырга сөйләштек. Аннары без аның белән бергә « Ак Барс Арена» стадионына барабыз. Ә син кая ашыгасың?
Камил. Мин волейбол  секциясенә йөрим бит, «Ак Бүре» спорт комплексына. Минем дә сәгать дүрттә  тренировка башлана. Шуңа өлгерәсем килә, соңга калырга ярамый. Тренерыбыз бик таләпчән. Ә сез нәрсә карарга барасыз?
Алия. Футбол карарга барабыз. Бүген Татарстан командасы «Рубин» белән «Арсенал» уйный. Мин дә, дустым да – безнең команданың җанатарлары.
Камил.  Кызык! Белмәгән идем. Сиңа футбол уены шулай ошыймы?
Алия. Бик ошый. Минем әтием – футболчы бит. Мин кечкенәдән футбол карап үстем. Хәзер дә безнекеләр уйнаганда, стадионга барырга тырышам.
Камил. Ярар, Алия, җиңеп кайтырга язсын!
Алия. Рәхмәт, Камил.
 
(2 секунд пауза)
Прослушайте диалог второй раз. (Язма икенче тапкыр тыңланыла.)
 
(2 секунд пауза)
 
Бишенче сорау. Дуслар Камилләргә  ничек барырга булганнар?
Алия. Дустым, Камилләргә  кадәр нәрсә белән барабыз?
Әнәс. Аларның йортлары еракмы соң?
Алсу. Юк, ерак түгел. 7 нче троллейбуска  утырсак, ике тукталыш барасы һәм 5 минутка якын җәяү барырга кирәк булачак. 5 нче трамвай аларның йортлары янында ук туктый. Аның белән барсак, борылыштагы тукталышка кадәр 3 минут җәяү барырга кирәк. Менә бу 19 нчы автобус та шул якка бара, ләкин Камилләрнең  йортларын узып, «Магнит» кибете янында туктый.
Әнәс. Борылышта газета сата торган  киоскы бар бит, шулаймы? Мин әтигә бүгенге газеталар да алырга вәгъдә иткән идем, әйдә, шул яктан барабыз.
Алсу. Ярый. Әйдә, киттек.
 
 
 
(2 секунд пауза)
Прослушайте диалог второй раз. (Язма икенче тапкыр тыңланыла.)
 
(2 секунд пауза)
 
Алтынчы сорау. Камил нинди җырлар ярата?
Камил. Алия, якшәмбе көнне концертка барасыңмы? Миндә 2 билет бар.
Алия. Әйе, әлбәттә, барам. Концерт кайда була? Нинди концерт?
Камил. Татарча солянка. Төрле татар җырчылары җырлаячак. Эстрада җырлары да, татар халык җырлары да, классик авторларның әсәрләре дә булачак дип уйлыйм.
Алия. Бик яхшы! Мин татар эстрадасын бик яратам. Ә сиңа нинди җырлар ошый?
Камил. Миңа халык җырлары ошый. Концертта Филүс Каһиров һәм Ришат Төхвәтуллин булачак. Алар татар халык җырларын башкарырлар дип өметләнәм.
Алия. Әйе, алар – бик моңлы башкаручылар. Чакыруың өчен рәхмәт, Камил! Концертта очрашырбыз.
Камил. Яхшы, Алия.
              
(2 секунд пауза)
Прослушайте диалог второй раз.(Язма икенче тапкыр тыңланыла)
 
(2 секунд пауза)
 
Җиденче сорау. Алиягә нинди фильмнар ошый?
Алия. Камил, сәлам! Син бүген кинотеатрга барасыңмы?
Камил. Әйе, барам. Анда яңа триллер күрсәтә башлыйлар бит. Рекламасын күрдем, кызык булырга охшаган.
Алия. Сиңа триллерлар ошыймы?
Камил. Әйе, ошый. Андый фильмнарны карагач, минем энергиям арта. Әлбәттә, комедияләр карарга да яратам. Бигрәк тә иске фильмнар – Леонид Гайдай кинолары ошый.
Алия. Ә мин сәяхәтләр һәм сәяхәтчеләр турында фильмнар карарга яратам. Алар аша яңа илләр һәм күп җирләр турында беләсең.
Камил. Син бүген кинотеатрга триллер карарга бармыйсыңмыни?
Алия. Кинотеатрга барам, ләкин без энем Инсаф  белән «Аждаһаны ничек кулга ияләштерергә» фильмын караячакбыз. Энемнең бу фильмны карыйсы килә.
Камил. Әйе, бу – кызык фильм. Фантастика. Мин карадым инде. Сезгә ошар дип уйлыйм.
Алия. Рәхмәт, Камил. Кинотеатрда очрашырбыз.
 
(2 секунд пауза)
Прослушайте диалог второй раз. (Язма икенче тапкыр тыңланыла.)
 
(2 секунд пауза)
 
(20 секунд пауза)
 
Алия. Сәлам, Камил.
Камил.  Сәлам, Алия! Нәрсә турында уйланып торасың, Алия?
Алия. Бүген татар теле дәресендә буш вакыт турында сөйләштек. Бәхәсләшеп беттек. Өйдә әлеге темага сочинение язарга кирәк.
Камил. Тема бик җайлы, минемчә, синең язма эшең бик шәп булачак.
Алия. Карап торышка гына җайлы кебек ул, Камил. Әйт әле, нинди вакыт ул буш вакыт? Аны ничек файдаланырга?
Камил. Бу сорауларга төрлечә җавап биреп була. Берәүләр: «Буш вакыт ул минем өчен. Мин үзем теләгәнчә яшим. Я урамда йөрим, я тик ятам», – дип әйтәләр. Бу дөрес фикер түгел. Икенчеләр: «Минем буш вакытым булса, бертуктаусыз төрле фильмнар карар идем», – диләр. Бу да дөрес түгел.
Өченчеләр. «Буш вакыт ул – дәрестән тыш вакыт, өйдә булышканнан соң калган вакыт. Ул – ирекле вакыт, теләсәң ни эшләргә була», – диләр. Буш вакытта төрле китаплар укысаң, театр, концертларга йөрсәң, бик яхшы була.
Алия. Рәхмәт, Камил. Дәрестә дә шундый фикерләр яңгырады. Минем фикеремчә дә, буш вакыт ул – вакытны файдалы итеп үткәрү. Буш вакытны файдалы үткәрсәң, үзеңә яхшы була. Мин үзем буш вакытымда рәсем ясарга һәм китап укырга яратам. Бу шөгыльләр миңа илһам бирә.
Камил. Син мине гаҗәпләндердең, Алия. Ничә ел бергә укып, мин синең рәсем ясарга яратканыңны белми идем. Миңа рәсемнәреңне күрсәт әле.
Алия. Яхшы, Камил, бер буш вакытыңда безгә кунакка кил. Мин сиңа үземнең картиналарымны күрсәтермен.
Камил. Чакыруың өчен бик зур рәхмәт. Мин, һичшиксез, килермен.  Ә хәзергә сау бул. Очрашканга кадәр.
Алия. Сау бул!
 
(2 секунд пауза)
 Прослушайте диалог второй раз. ( Язма икенче тапкыр тыңланыла.)
 
(2 секунд пауза)
 
Внесите ответы в бланк ответов.
 
Татар теле буенча имтихан эшен бәяләү системасы
1–28 нче биремнәрдә дөрес күрсәтелгән һәр җавап 1 балл белән бәяләнә. Җаваплар биремнәрне үтәү күрсәтмәсендәгечә язылган булса һәм дөрес җавап үрнәге белән тулысынча туры килсә, бирем дөрес үтәлгән дип санала.
Җаваплар

 

 

 

 

 

 

 

 

Биремнең номеры	Дөрес җавап
1	2
2	3
3	2
4	1
5	3
6	2
7	1
8	1
9	2
10	1
11	2
12	2
13	1
14	3
15	2
16	3
17	2
18	1
19	3
20	2
21	1
22	2
23	3
24	2
25	3
26	1
27	2
28	1

 
29–32 нче биремнәрне бәяләү критерийлары
Сөйләм ситуациясенә караган репликалар язу. 29–32 нче биремнәр максималь     2 балл белән бәяләнә.
1 нче таблица

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

№	Бәяләү критерийлары	Баллар
I	Язылган текстның эчтәлеге
К1	Сөйләм ситуациясенә караган репликаны формалаштыру.
	Имтихан бирүче, сөйләм ситуациясенә караган репликаны аңлап, җавабын дөрес формалаштырган. Коммуникатив       бурыч  төгәл үтәлгән. Фактик хаталар юк.	1
	Имтихан бирүче сөйләм ситуациясенә караган репликаны дөрес формалаштырмаган. Яки Сөйләм ситуациясенә караган реплика өлешчә генә формалаштырылган. Яки Дөрес формалаштырмаган. Яки Фактик хаталар бар.	0
	Яки Имтихан бирүче башка сөйләм ситуациясенә караган реплика язган.
I	Грамоталылык
К2	Орфография һәм сөйләм нормаларының үтәлеше
	Репликада орфографиягә тел нормаларының үтәлешенә караган (грамматик, орфографик, стилистик, пунктуацион) хаталар юк. Һәм/ яки төрле нормаларга караган 2 хата бар.	1
	Репликада тел нормаларының үтәлешенә караган 3 яки күбрәк хата бар. Яки Имтихан бирүче башка сөйләм ситуациясенә караган     реплика язган.	0
Язма эш өчен максималь балл		2

 
33 нче биремне бәяләү критерийлары
Шәхси хат язу биремен бәяләү критерийлары
2 нче таблица

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

К	Бәяләү критерийла ры	3 балл	2 балл	1 балл	0 балл
К1	Коммуника тив бурычны үтәү	Эш тулысынча башкарылган: 3 сорауга да тулы җавап бирелгән. Мөрәҗәгать итү, саубуллашу һәм имзалау фразалары дөрес сайланган. Алынган хатка   рәхмәт белдерелгән.	Эш башкарылган: 3 сорауга да җавап бирелгән, әмма берсенә бирелгән җавап тулы түгел. Хат стилен бозган 1–2 төгәлсезлек бар һәм/яки алынган хатка рәхмәт белдерелмәгән.	Эш өлешчә башкарылган: 2 сорауга гомуми җавап бирелгән, әмма 1 сорауга бирелгән җавап тулы түгел яки бер сорауга, гомумән, җавап юк. Хат стилен бозган 3 яки күбрәк төгәлсезлек бар, итагатьлелек	Эш башкарылма ган: 2 сорауга җавап бирелмәгән яки текстның күләме тулмый.
				формалары сакланмаган.
К2	Текстны оештыру		Текст логик эзлеклелектә төзелгән һәм абзацларга бүленештә хаталар юк; тел чаралары дөрес кулланылган; хатның төзелеше язма этикет нормаларына туры килә.	Текст, гомумән алганда, логик эзлеклелектә төзелгән, ләкин логик бәйләнешләрдә һәм /яки абзацларга бүленештә яки хатның төзелешендә 1–2  төгәлсезлек бар.	Текст төзелешендә логик эзлеклелек сакланмаган; язма текст төзелешендә 3 яки күбрәк хата бар, яки хатның төзелеше язма этикет нормаларына туры килми.
К3	Текстның лексик- грамматик төзелеше	Коммуникатив бурычны үтәү өчен кирәк булган төрле лексик һәм грамматик чаралар файдаланылган (текстны аңлауга зыян китермәгән 1–2 төгәлсезлек рөхсәт ителә).	Текстны аңлауга  зыян китермәгән   тел чараларына караган хаталар бар (3–4 тупас булмаган хата рөхсәт ителә) яки  тел хаталары юк, ләкин артык гади    лексик һәм грамматик чаралар кулланылган.	Текстны аңлауга  зыян китермәгән т ел чараларына караган хаталар бар (5–6 тупас булмаган хата рөхсәт ителә) һәм /яки текстны аңлауга зыян китерә торган 1–2 грамматик хата бар.	Текстны аңлауга зыян китерә торган хаталар 6 дан күбрәк.
К4	Орфогра фи я һәм пунктуация		Орфографик һәм пунктуацион хаталар юк, яки текст эчтәлеген аңлауга зыян китерми торган 1–2 хата бар.	Текст эчтәлеген аңлауга зыян китерми торган 3–4 орфографик һәм пунктуацион хата бар.	Текст эчтәлеген аңлауга зыян китерә торган орфографик һәм пунктуацион хаталар 4 тән күбрәк.

Шәхси хат язу биреме К1–К4 критерийлары буенча тикшерелә. Максималь 10 балл алырга мөмкин.
Текстның эчтәлеге биремгә туры килмәсә (язма хат характерында булмаса, тәкъдим ителгән сорауларга җавап урынына башка мәгълүмат язылса, тәкъдим  ителгән хат күчереп кенә язылса), бу бирем өчен 0 балл куела.
Хатның күләме 30 сүздән ким булса, К3 һәм К4 критерийлары буенча максималь  балл куелмый.
Эшнең күләмен билгеләгәндә, беренче сүздән алып соңгысына кадәр (шулай ук адрес, язылу вакыты, имза да) исәпкә алына. Хатта укучы үзенең чын исемен, адресын күрсәткән очракта эш тикшерелми.
 
Имтихан эше өчен түбәндәге билгеләр куела:
0–12 балл – «2» ле билгесе;
13–22 балл – «3» ле билгесе;
23–33 балл – «4» ле билгесе. Искәрмә: бу очракта укучының тыңлап аңлау биремнәре өчен (1–13 нче биремнәр) баллары 7 дән кимрәк булмаска тиеш. Әгәр укучының тыңлап аңлау биремнәре өчен баллары 7 дән кимрәк булса, «3» ле билгесе куела.
34–46 балл – «5» ле билгесе. Искәрмә: бу очракта укучының тыңлап аңлау биремнәре өчен баллары 10 нан кимрәк булмаска тиеш. Әгәр укучының тыңлап аңлау биремнәре өчен баллары 10 нан кимрәк булса, «4» ле билгесе куела.

Фото: © Рамиль Гали / «Татар-информ