Искәндәр Табеев : «Татар кызыннан башкага өйләнү уем булмады»...

04 сентября 2018 Мәгариф

Республика дәүләт архив хезмәтенең 100 - еллыгын бәйрәм итү кысаларында ТРның Архив эшләре дәүләт комитеты булышлыгы белән «Бүләк итү көне» нең чираттагы хәйрия акциясе үткәрелде. 4 нче сентябрьдә Дәүләт комитетында КПСС ның Татарстан өлкә комитеты беренче секретаре Фикрәт Әхмәтҗан улы Табеевның (1960-1979 еллар) улы Искәндәр Табеев гаилә архивында кадерле мирас булып сакланган докуменларны һәм фоторәсемнәрне дәүләт архивы фондларына тапшырды.

Журналистлар Искәндәр Фикрәт улы биргән 800 дән артык архив документларын тамаша кылганда:
- гаилә әгъзалары, СССРның хөкүмәт җитәкчеләре, республика предприятиеләре коллективлары белән төшкән фоторәсемнәр;

- авторы Ф.Ә. Табеев булган китаплар;
- партия-хуҗалык активларында, конференцияләрдә, халыкара очрашуларда ясаган чыгышларының текстлары;
- котлап сугылган хөкүмәт телеграммалары;
- мактау грамоталары, рәхмәт хатлары;
- Ф.Ә. Табеев эшчәнлеге турында дөнья матбугатында басылган күләмле язмалар белән йөзгә-йөз очраштылар.

Фикрәт Табеев республиканы төрле елларда җитәкләгән беренче затлар арасында аерым урын тоткан шәхес. Ул төбәкне иң кыен елларда җитәкли. Ф. Табеев идарә иткәндә республикада нефть химиясе, машина төзелеше сәнәгате үсеп китә. Түбән Кама, Чаллы шәһәрләре калкып чыга. Түбән Камада киләчәктә ил үсешенә сизелерлек ярдәм итәчәк Химия комбинаты, “Нефтехим”, “Түбәнкамашин” предприятиеләре төзелә, Чаллыдагы бөтен ил яшьләрен үзенә туплаган “Кама автомобильләр заводы” берләшмәсе ил горурлыгына әйләнә. Әле ул завод та Красноярск каласында төзелергә тиеш була. Самолетта шул калага очканда Табеев Брежнев белән домино уйнаган арада аңа ошбу берләшмәнең Татарстанга кулай булуын ышандыра. Әнә шулай итеп, Татарстан тиз адымнар илә СССРда иң көчле регион булып әверелә.
Аннары ... Әфганстан. Табеев Совет дәүләтенең шул илдәге тулы вәкаләтле илчесе. “Беренче елларда без дә әти белән бергә идек,- дип искә ала ул чорны Искәндәр ага. – Аннары Кабулда Америка “Стингер”лары шартлый башлагач, безнең кебекләрне ватанга озатып бетерделәр”.
Илгә кайткач, ул РСФСР Хөкүмәте рәисенең беренче урынбасары итеп билгеләнә. Халык хуҗалыгын күтәрүгә күп көч куя.
“Әти бик коры кеше иде. Үзенә дә, башкаларга да бик таләпчән булды. Шуның өчен аны иптшләре дә хөрмәт иттеләр,- диде әнисе кебек табиб һөнәрен сайлаган Искәндәр ага әтиле чакларын искә төшереп. – Мәктәптә укыганда безне тулысынча укытучылар кулына тапшырды. Алардан бер-бер зар ишетә калса, каеш “дустыбызның” тәмен татытырга да күп сорамый иде. Үзем дә шундый. Рязань өлкәсендәге туган авылым Әҗедә әкиятләр сөйләп үстергән дәү әниемне юксынып яшим. “Таң батыр” әкиятен сөйли-сөйли иде дә, йокымсырый башлагач, аркамнан: “Татар кызына өйләнә күр, балам”,- дип сөя-сөя йоклата иде. Шуның нәтиҗәседер, үсеп җиткәч, татар кызыннан башка бер генә тапкыр да башка милләт кызларын сөймәдем.

Искәндәр Фикрәт улы (“абыем Эльмир да”, ди ул) Татарстанның әтисе Ф.Ә.Табееның исемен горур йөртүенә соклануын яшерми. Казан һәм Түбән Камада аның исемендәге урам һәм бакча бар. Чаллыдагы яр буе һәм ял паркы да Ф.Табеев исемен йөртә. Казан федераль университетында студентлар аның исемендәге стипендия ала. “Яшермим, әти атеист булып гомер кичерде,- диде әңгәмә азагында Искәндәр Фикрәт улы.- Нишлисең, заманы шундый иде. Әмма аның иманы йөрәгенә яшеренгән иде.”

Очрашу тәмамлангач, ТР ның Архив эшләре дәүләт комитеты рәисе Гөлнара Габдрахманова Искәндәр Табеевка очрашу истәлеге итеп Татарстан тарихына багышланган китаплар тапшырды.

Язмага реакция белдерегез

Реакция язылган инде

Комментарийлар

Теркәлергә

Мәктәпкә формасыз һәм зәңгәр чәч белән килгән укучыны дәрестән куып чыгарырга ярыймы?

04 сентября 2018 Мәгариф

2013 елның сентябрь аеннан алып мәктәп укучыларына форма киеп йөрү мәҗбүригә әйләнде. «РФдә Мәгариф турындагы» федераль закон нигезендә, уку йортларына үз укучыларының киемнәренә карата таләпләр кую хокукы бирелде. Димәк, укучы мәктәптә үз уку йорты кабул иткән формадан йөрергә тиеш. Шуңа да карамастан, әлеге кагыйдәләргә «төкереп», үзенчә киенеп йөрүче укучылар да юк түгел. Әлбәттә, ниндидер гафу итәрлек сәбәпләр аркасында мәктәпкә формасыз килү очраклары булырга мөмкин. Әмма кайбер укучылар, махсус әлеге кагыйдәгә каршы чыгып яки үз мәнфәгатьләрен генә кайгыртып, үзләре теләгәнчә киенеп йөрүне өстен күрә. Кайбер кызлар (кайчак егетләр дә) чәчләрен кычкырып торган төсләргә буяп килүдән дә читенсенеп тормый.
Мондый очракларда, күпчелек укытучылар, әлбәттә, укучыга кисәтү ясамый кала алмый. Артык «тәвәккәл» укучыларны дәрестән куып чыгаручылар да бар. Әле яңа уку елы башланып кына китте. Инде матбугат чаралары, Санкт-Петербургның бер мәктәбендә Белем бәйрәменә зәңгәр чәч белән килгән өчен укучы кызны бәйрәм линейкасына кертмәгәннәр, дигән хәбәр ирештерде. Интернет челтәрендә дә әти-әниләрнең «Минем улымны (кызымны) мәктәпкә формадан килмәгән өчен дәрестән куып чыгарганнар. Бу ярый торган эшме?» кебек сораулары очрый. Әлбәттә, мәктәптә кабул ителгән формадан йөрмәү уку йортының Уставында язылган кагыйдәләрне бозу дигән сүз. Әмма бу укытучыга укучысын дәрестән куып чыгара алу хокукы бирәме соң? Әлеге сорау белән берничә укытучыга мөрәҗәгать иттек.

Борһанова Әлфира, Казан шәһәре Яңа Савин районы 155 нче гимназиясенең тәрбия эшләре буенча директор урынбасары:

Мондый очракларда укучыны дәрестән чыгарып җибәрергә безнең хокукыбыз юк. Без мәктәп формасыннан йөрмәгән укучыга кисәтү ясарга, чәч төсен үзгәртергә киңәш бирә алабыз. Укучы белән сөйләшү булышмаса, әти-әниләре белән әңгәмә үткәреп, аларга аңлатырга тиешбез. Уку елы башында һәр сыйныф җитәкчесе әти-әниләрне җыелышта мәктәп формасы турындагы нигезләмә (положение) белән таныштыра. Укучылар өчен кагыйдәләрдә мәктәп формасы турында язылган. Бүгенге көндә мәктәпкә килгән баланы кире урамга чыгарып җибәрү балаларның тормышын куркыныч астына куюга тиң. Чөнки укучы өйгә кайтмаска, бәлага тарырга мөмкин.

Ләйлә Бикмөхәмәтова, Казан шәһәре Идел буе районы 6 нчы гимназиясенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы:

Әгәр укучы кыз мәктәпкә формасыз, өстәвенә чәчен буяп килгән икән, бу очракта укытучы, үз чиратында, аңа иптәшләре алдында да, үзенә генә дә кискен кисәтү ясарга тиеш түгел дип уйлыйм. Беренчедән, ул үзенең шәхеслеген күрсәтергә теләгәндер, мөгаен, шуңа аны берничек тә түбәнсетергә ярамый. Икенчедән, аны гаиләдә, бәлки коллективта да «күрмиләрдер», шул рәвешле ул үзе турында белгертергә телидер. Шуңа күрә андый ситуатив очракларда укытучы бик зур итәгатьлелек һәм бу «кешегә» хөрмәт күрсәтергә тиеш. Сыйныф сәгатендә билгеле бер материал туплап, укучыларга аңлату эше алып барырга кирәктер, ә бәлки кызларны гына аерым җыеп, алар белән җәмәгать урыннарында, кичәләрдә һәм уку оешмаларында этика нормалары, тышкы кыяфәт торышы, аралашу төрләре турында сөйләшергәдер. Ләкин мондый укучыга берничек тә авыр сүзләр белән кагылырга ярамый, дип уйлыйм.

Фәнис Кәримуллин, Балык Бистәсе районы Юлсубино төп гомуми белем мәктәбенең укыту эшләре буенча директор урынбасары:

Мондый очракта берничек тә укучыны дәрестән чыгарып җибәрергә ярамый. Башта укучы белән сөйләшү, аңлашу булырга тиеш. Мәктәптә үз-үзеңне тоту, форма, тышкы кыяфәт турындагы кагыйдәләрне яңадан бер кат искә төшереп китәргә кирәк. Әгәр дә инде алга таба үзгәреш булмаса, укучының әти-әниләре аша әлеге проблеманы хәл итәргә була дип уйлыйм мин.

Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа

Яңалыклар битенә керегез