ЯЗМАЛАР
-
Тәрбиясе булмаган җирдә гүзәл ашлык җитешмәс...
Бүгенге сабакларымда мин игътибарны татар халкының, гомумән, төрки дөньяның, мөселман өммәтенең күренекле вәкиле Ризаэддин бине Фәхреддин шәхесенә юнәлтмәкче булам.
-
Зәйнең татар учагы
Зәй шәһәренә бераз гына шиклерәк уйлар белән килеп кергән идек. Башкаладан читтәрәк урнашкан төбәктә иркенләп татарча сөйләшүче яшьләрне дә очрата алмабыз кебек тоелды. Әмма ялгышканбыз икән. Зәйнең милләт сагында торучы уку йорты – Ринат Фәрдиев исемендәге татар гимназиясенә килеп кергәч үк күңелдәге шикләр эреп таралды. Инде 30 елдан артык эшләп килүче милли уку йорты бүген шәһәрнең йөзек кашына әверелгән дип әйтергә дә була. Яңа төзекләндерелгән мәктәпне карап, берникадәр сокланып йөргәннән соң, белем йортының директоры Марат Мөхәммәтханов белән Таҗетдин Ялчыгол, Аяз Гыйләҗев, Наил Дунай, Роберт Батулла, Мөдәррис Әгъләмов кебек талантларны биргән Зәй төбәге хакында да һәм, әлбәттә, гимназиянең бүгенге халәте, киләчәккә омтылышлары турында да бәйнә-бәйнә сөйләштек.
-
Роза Шәяхмәтова: «Педагогның һөнәри үсеше өчен шартлар тудырабыз»
Заман белән бергә педагогларга булган таләпләр дә үзгәрә бара. Укучының хөрмәтен яулау өчен бүгенге көн укытучысына алардан берничә адым алда атлау кирәк. Югары технологияләрне иярләгән дәвердә дәреслеккә, гади тактага, акбурга гына ябышып яту һич мөмкин түгел, әлбәттә, чөнки хәзер мөгаллимнәргә куллану өчен ресурслар күптөрле. Әкияттәге кебек юллар чатында кайсын сайларга белми аптырап калуың да ихтимал. Андый чакта укытучы һәм тәрбиячеләргә методистлар ярдәмгә килә. Бүген республикабыздагы методик бүлекләр ничек эшләп килә? ТР Мәгариф һәм фән министрлыгының өстәмә һөнәри белем бирүне үстерү бүлеге башлыгы, педагогика фәннәре кандидаты, доцент, Татарстанның атказанган укытучысы Роза Искәндәр кызы ШӘЯХМӘТОВА белән әнә шулар хакында сөйләштек.
-
Илсур Һадиуллин: «Мәктәп ул – могҗиза!»
«Туфан самавыры» тапшырулар циклын башлап җибәрәбез. «Гаилә һәм мәктәп» редакциясе студиясендә оештырылачак туры эфир циклының тәүге кунагы – Татарстан Республикасы мәгариф һәм фән министры, Татарстанның атказанган укытучысы Илсур Гәрәй улы Һадиуллин. Октябрь аенда республиканың мәгариф узаманы (лидеры) 60 яшьлек юбилеен билгеләп уза. Һәрвакыт яшь, затлы, нәзәкатьле, шул ук вакытта аксакаллар күк зирәк фикер йөртүче министр журнал укучыларыбызга күңел халәтен ачты.
-
УЯВ
Уяв – чуваш халкының борынгы игенчелек культурасы белән бәйле бәйрәме. Май азагыннан алып июль уртасына кадәр үткәрелә, димәк, айдан артык дәвам итә. Уявның соңгы көненә якынлашканда (ә бу – июль аеның якынча уникенче көне, җир өлгермәгән һәм аны борчырга ярамый дип саналган чор), басуда эшләү тыелган. Барысы да бу вакытта төрле уеннар уйнаган, ял иткән.
-
Чистай батырларын барлый
Чистайдагы 2 нче гимназиянең тормыш иминлеге нигезләрен укытучы Фоат Сөнгатуллин 2008 елда «Мәгариф» милли проекты кысаларында узган конкурста Россия Федерациясендә иң яхшы укытучы дип таныла. 2013 елда «Безнең иң яхшы укытучы» конкурсы җиңүчесе. 2004, 2010, 2024 елларда «Ел укытучысы» Бөтенроссия конкурсы лауреаты, 2023 елда балигъ булмаган балаларның җәмәгать тәрбиячесе республика бәйгесенең зона этабында җиңүче.
-
Мәктәп режимына күчү
Җәйге каникулдан соң уку чорына күнегү процессы җырларда гына бәхетле була шул. Ирекле җәйдән соң кире мәктәпкә кайту бала өчен зур стресс (укытучы өчен дә дип өстәп куясы килә). Бу этапны бала өчен ничек җиңеләйтергә? Шул сорауга багышланган биш киңәш.
-
Гаптелхәмид Абдуллаҗанов – тынгы белмәс «диңгез бүресе»
«Казан» атом су асты көймәсенендә хезмәт иткән икенче ранг капитаны, «Татарстан Республикасының Диңгез җыены» иҗтимагый оешмасы рәисе урынбасары Гаптелхәмид Мәннәф улы Абдуллаҗанов белән Казанның Идел буе районындагы 78 нче «Фарватор» лицеенда очрашуыбыз очраклы түгел иде. Бердән биредә ул 5–9 нчы сыйныфларда укучы кадетларга үзе төзегән программа нигезендә «Хәрби-диңгез флоты тарихы»н укыта; икенчедән, нәкъ менә аның кебек тынгысыз хәрби диңгезчеләр теләктәшлегендә биредә Россиядә бердәнбер булган хәрби-диңгез флоты музее эшләп килә. Шуның өстенә «Диңгез җыены» каршында «погонлы» артистларны берләштерүче «Экипаж-одна семья» ансамбленең концертларын оештыру, аны тиешенчә алып бару өчен әзерлек мәшәкатьләре дә танышыбызның чабуыннан тартмый калмыйдыр.Өлгер генә! Шушы арада гына да Яшел Үзәнндәге «Идел» санаториенда, 33 нче мәктәптә, соңрак Сәйдәш мәдәният үзәгендә концертлары тәгаенләнгән. Әйтүе генә җиңел, узган ел үзенең 25 еллыгын билгеләп узган әлеге ансамбль (солистларның иң өлкәненә 87 яшь!) ел дәвамында 50 ләп концерт биргән.
-
Төнге Сабантуй
Россия халыкларының милли традицияләре циклын дәвам итеп, без керәшен халкында сакланган иң матур бәйрәмнәрнең берсенә якынлаштык. Июль ае керде, димәк, зарыгып көтелгән Питрау бәйрәме дә килеп җитәчәк. Шуның белән Татарстан Республикасында традицион халык бәйрәмнәренең җәйге циклы тәмам булачак. Быел Питрау 13 июльдә Мамадыш районының Җөри авылында уза.
-
Үзебезнең Европа
Күпләр җәйге ял вакытында диңгез юнәлешен сайлый. Тәүлек дәвамында ашау, диңгез дулкыннары кызыктырадыр аларны. Без исә һәрвакыттагыча стандарт булмаган юнәлешләр, сәяхәт сайлыйбыз. Сезгә дә шуны киңәш итәбез. Чөнки һәр сәяхәт ял гына түгел, дәрес, тәрбия дә булырга тиеш.
-
Спас ярминкәсе
Спас ярминкәсе быел ул тагын да колачлырак булып, 339 мең кешене җәлеп итте. Килгән-киткән Алабуга тоташ ярминкәдән генә тора икән дисә дә гаҗәп түгел.
-
Каһарманнар күңел түрендә
Казандагы 113 нче татар-рус мәктәбе ишегалдында Россия Герое Марат Әхмәтшинга куелган бюст ерактан ук үзенә тартып тора. Бу татар каһарманы ни өчен шушы мәйданда урын алган, аның мәктәп белән нинди бәйләнеше бар? Мәктәпкә беренче тапкыр килгән бала һәм ата-аналар күңелендә шундый сорау туа торгандыр. Шушы ук герой исемен йөрткән белем йорты Лаеш районы Атабай авылында да бар бит әле. Бер каһарманга шундый олы хөрмәт ни өчен бирелә икән дип тә уйлап куясың.
-
Мәчкәрәдә сәүдәгәр Үтәмешев мәчетенә кабаттан ай куелды
Кукмара районының Мәчкәрә авылы Совет чорына кадәр үк иң укымышлы һәм эшкә оста халык яшәгән төбәк буларак тарихка кереп калган. Алар арасында Үтәмешевләр укымышлы, оста сәүдәгәрләр һәм җитештерү тармагын үстерүдә зур өлеш керткән нәсел буларак аерым урын алып тора. Аларның нәселендә Габденнасыйр хәзрәт Курсави, күренекле язучы Чыңгыз Айтматов кебек шәхесләрне дә очратырга мөмкин. 1791 елда беренче гильдия сәүдәгәре Габдулла Габдессәлам улы Үтәмешев авылда беренче Җәмигъ мәчетен төзетә. Кирпечтән, ике катлы итеп төзелгән Аллаһ йорты диварларыннан әле дә булса шул чорның сулышы сизелеп тора, бизәкләре дә сакланып калган. Совет чорында манарасы киселеп, үзе башка максатларда кулланылган бинага XXI гасырга аяк баскач, яңа сулыш өрергә тырышып караганнар. Әмма ахырга кадәр җиткерергә халыкның хәленнән килми, элеккеге кебек байлары да табылмый. Халкыбызның мәдәни архитектура һәйкәле булган бу мәчетне кабат тергезү эшенә 2022 елда ныклап торып керешәләр. Бу – хөкүмәт дәрәҗәсендәге мөһим эшкә әверелгән.
-
Гаилә – туганнар гына түгел, дуслар да ул!
Татарстанның атказанган артисты Рөстәм Насыйбуллин күкрәктән чыккан бәрхет тавышка ия. Чын ирләр тавышы белән җырлаучы сәхнәдә һәм иҗатта гына түгел, ә гаилә башлыгы буларак та күпләргә үрнәк булып тора. Хатыны Юлия белән тормыш арбасын бергә җигелеп тарталар, бер-берләрен тулыландырып, өч бала тәрбиялиләр.
-
Мордваларда – Балтай бәйрәме
Без Россия халыкларының гореф-гадәтләренә багышланган мәкаләләр циклын дәвам итәбез. Бу юлы укучыларыбыз өчен мордва халкының милли бәйрәме – Балтай турында язма әзерләдек. Кемнәр соң ул мордвалар? Мордвалар, башлыча, Мордовия Республикасында, Башкортстанда һәм Татарстанда яшәүче фин-угор халкы. Алар, нигездә, православие динен тота, ләкин хәзер дә алар арасында кайбер мәҗүси ышанулар, ырымнар һәм йолалар бар.
ТӘКЪДИМ ИТӘБЕЗ
